Kiến nghị cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá sang hệ thống thuế hỗn hợp

Việc nghiên cứu áp dụng kết hợp thuế suất tỷ lệ và thuế suất tuyệt đối (tức thuế hỗn hợp) đối với thuốc lá cũng là định hướng mà Chính phủ đã đặt ra trong chiến lược và kế hoạch cải cách hệ thống thuế ở Việt Nam. ngành thuốc lá trong những năm tới.

Các chương trình cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt trên thế giới

Bà Đinh Thị Quỳnh Vân – Tổng Giám đốc Công ty Kiểm toán và Tư vấn PwC Việt Nam cho biết, trong 3 phương pháp tính thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) phổ biến hiện nay trên thế giới, số nước chọn thuế tuyệt đối (66 nước), tiếp đến là hỗn hợp. thuế (61 quốc gia) và thuế phần trăm (47 quốc gia) tính đến năm 2018.

Với cơ cấu thuế tuyệt đối, khoảng cách giá giữa hàng cao cấp và hàng giá rẻ sẽ được thu hẹp hơn, từ đó tạo động lực giảm sử dụng hàng kém chất lượng với giá rẻ. Xu hướng này có thể thấy ở 21 nước EU áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp (do thành phần thuế tuyệt đối chi phối).

Trong tương lai, WHO khuyến nghị các quốc gia hiện đang áp dụng thuế theo tỷ lệ phần trăm như Việt Nam, trước hết nên bắt đầu chuyển đổi sang hệ thống hỗn hợp bằng cách bổ sung thành phần thuế tuyệt đối hoặc áp dụng thuế suất tiêu thụ đặc biệt. tối thiểu. Và các quốc gia đang áp dụng hệ thống hỗn hợp nên cân nhắc tăng thành phần thuế tuyệt đối chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng thuế tiêu thụ đặc biệt trước khi chuyển sang hệ thống thuế tuyệt đối thuần túy.

Theo PwC Việt Nam, cơ cấu thuế hiệu quả là cơ cấu có thể cân bằng giữa các mục tiêu về sức khỏe và tạo ra nguồn thu thuế bền vững đồng thời kiểm soát việc tiêu thụ thuốc lá bất hợp pháp.

Phương án và lộ trình tính thuế TTĐB của Việt Nam

Trên cơ sở phân tích chính sách thuế TTĐB hiện hành của Việt Nam, mục tiêu của Chính phủ và tham khảo chính sách thuế của một số quốc gia tiêu biểu, báo cáo của PwC Việt Nam đã nêu ra một số phương án. cải cách cơ cấu thuế TTĐB cùng với lộ trình thực hiện trong ngắn hạn và định hướng dài hạn.

Theo đó, phương án 1 là chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp, sau đó tăng dần thành phần tuyệt đối và giảm dần thành phần tương đối. Trong tương lai, khi thích hợp, sẽ chuyển sang hệ thống thuế tuyệt đối một bậc; Phương án 2 là chuyển sang hệ thống thuế tuyệt đối nhiều bậc (4 bậc chẳng hạn). Sau đó thu hẹp dần số bậc để trở thành một hệ thống mệnh lệnh tuyệt đối.

Mỗi phương án trên đều có ưu và nhược điểm riêng nhưng nhìn chung, PwC Việt Nam cho rằng phương án 1 là phương án hợp lý hơn đối với Việt Nam. Phương án này cũng phù hợp với định hướng cải cách của Bộ Tài chính.

Cải cách thuế TTĐB: Chuyển đổi sang hệ thống thuế hỗn hợp là phù hợp

Cụ thể, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) tại Hội thảo “Thuế tiêu thụ đặc biệt – Hài hòa giữa điều tiết thu ngân sách nhà nước và phát triển doanh nghiệp” tổ chức vào tháng 8/2022 tại Hà Nội đã đề xuất phương án sửa đổi theo lộ trình : hai năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp – tương đối và tuyệt đối, ngoài thuế suất 75%, có thể tăng thuế suất. hoàn toàn từ 1.000 đồng/túi. Tiếp đó, sẽ tăng dần theo lộ trình 2 năm tới từ 1.000 đồng/bao lên 1.500 đồng/bao. Từ năm thứ 5 tăng thêm 2.000đ/bao.

Tiến tới chuyển 100% sang thuế tuyệt đối

Điểm khác biệt chính là thay vì tăng thuế đột ngột, việc tăng thuế được thực hiện dần dần theo lộ trình để doanh nghiệp và thị trường thích ứng dần. Chẳng hạn, ở phương án 1, theo báo cáo của PwC Việt Nam, mức thuế tuyệt đối thấp hơn mức đề xuất của Bộ Tài chính sẽ tránh được tình trạng tăng giá đột biến ở nhóm thuốc lá hợp pháp, khiến người tiêu dùng chuyển sang thuốc lá rẻ hơn kể cả thuốc lá kém chất lượng, độc hại. thuốc lá nhập lậu, thuốc lá không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Về dài hạn, Báo cáo của PwC Việt Nam cho rằng Việt Nam sẽ dần hướng tới một hệ thống thuế tuyệt đối sau 10 hoặc 15 năm nữa. Vì cơ cấu thuế tuyệt đối là cơ cấu thuế ưu việt hơn cơ cấu thuế hỗn hợp hay cơ cấu thuế phần trăm, vì việc thu thuế sẽ dựa trên khối lượng thuốc lá tiêu thụ. Cơ cấu thuế tuyệt đối cũng giúp tránh vấn đề chênh lệch giá lớn giữa giá xuất xưởng và giá bán lẻ.

Trong bối cảnh chung của Việt Nam hiện nay, bà Đinh Thị Quỳnh Vân đề nghị, cần tăng thuế có lộ trình, minh bạch, mức tăng phải cao hơn mức lạm phát. Trong đó, tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá cần thực hiện từng bước, với mức độ vừa phải; Phương án tăng thuế TTĐB cần có lộ trình hợp lý, định hướng dài hạn để vừa đạt mục tiêu Chính phủ đề ra về hạn chế tiêu dùng, vừa đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách. hạn chế sự gia tăng đột biến của thuốc lá nhập lậu, từ đó hỗ trợ ngành thuốc lá chuyển đổi sang cơ cấu sản phẩm có chất lượng tốt hơn, ít độc hại hơn.