Biến đổi khí hậu và sóng nhiệt đang trở thành những thách thức nghiêm trọng đối với khả năng chịu đựng của con người. Mới đây, Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã trải qua một đợt sóng nhiệt đáng kể vào đầu hè năm 2025, với nhiệt độ lên đến trên 40 độ C và độ ẩm từ 40-45%. Đường phố trở nên vắng vẻ hơn khi người dân tìm cách tránh nóng. Những người giao hàng, bán hàng rong và bảo vệ thường tìm bóng cây ven đường để tạm núp. Những giọt mồ hôi chưa kịp rơi đã bốc hơi trên chiếc áo chống nắng khô giòn.
Sóng nhiệt không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn diễn ra trên toàn thế giới. Theo Giáo sư Phan Văn Tân, chuyên gia hàng đầu về khí tượng và khí hậu của Việt Nam, sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Nếu xem xét lại trong vòng năm thập kỷ qua, số ngày nắng nóng trong mùa hè đã gia tăng đáng kể ở hầu hết các vùng trên cả nước.
Sóng nhiệt không chỉ là một hiện tượng thời tiết cực đoan đơn lẻ mà còn thường gắn liền với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Kết quả của sự kết hợp này là làm tăng mức độ nghiêm trọng của sóng nhiệt. TS. Trần Nữ Quý Linh, nhà khoa học nghiên cứu về ảnh hưởng của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cho rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ đau đầu, chóng mặt, mất nước đến tử vong.
Nhóm người dễ bị tổn thương nhất trước sóng nhiệt bao gồm trẻ em, người già, những người mắc bệnh mãn tính hoặc công nhân, nông dân làm việc ngoài trời. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và do bệnh truyền nhiễm.
Để thích ứng với sóng nhiệt ngày càng khốc liệt, TS. Trần Nữ Quý Linh nhấn mạnh cần nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề nhiệt và sức khỏe. Đồng thời, cần có những giải pháp với chi phí thấp nhất, dễ áp dụng và nhanh chóng, như tăng cường khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sức khỏe ban đầu.
Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ chú trọng hơn đến việc xây dựng các chính sách thích ứng đa dạng với sóng nhiệt, không chỉ ở đô thị mà còn ở nông thôn. Điều này bao gồm việc thiết kế các không gian công cộng thoáng mát với nhiều cây xanh, mặt nước và bóng râm, cũng như cung cấp các phương tiện làm mát như quạt và điều hòa nhiệt độ cho các nhóm yếu thế.