Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang âm thầm gìn giữ âm sắc truyền thống từ nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh Tâm đã trở thành một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc Khmer.

Anh Tâm sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, và đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc từ nhỏ. Cha và bà của anh từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer, và chính anh đã mê mẩn các loại nhạc truyền thống dân tộc từ bé. Những âm thanh ấy đã in sâu vào ký ức của anh, và cứ mỗi lần ngồi xem các nghệ nhân, nhạc công hoà tấu là anh lại học theo và ao ước được chơi một lần.

Năm lên 11 tuổi, khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, thì Tâm đã được tiếp xúc dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Với tình yêu sâu sắc, chỉ trong một thời gian ngắn, anh Tâm đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương, đồng thời được theo đoàn đi biểu diễn khắp nơi mỗi khi có lễ hội.

Theo anh Tâm, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer.

Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia. Qua việc truyền dạy, anh Tâm hy vọng sẽ giúp các em nhỏ hiểu và yêu quý hơn văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền dạy, anh Tâm còn nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ. Dù gặp không ít khó khăn do không có sách vở hay thầy chỉ dẫn, nhưng bằng sự tâm huyết, tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh Tâm đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống. Và anh đã bán được nhiều nhạc cụ do anh tự làm cho các đội nhạc ngũ âm trong địa phương.

Giữa nhịp sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer. Anh Tâm là một tấm gương sáng, một hình mẫu lý tưởng cho thế hệ trẻ ngày nay, về việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Dân tộc Khmer là một phần quan trọng trong nền văn hóa của Việt Nam, và việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc này là rất cần thiết. Chúng ta hy vọng rằng sẽ có nhiều người như anh Lý Minh Tâm, dành trọn tâm huyết cho việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Lệ Sơn, vùng quê nằm giữa đại gia sườn núi Trường Sơn hùng vĩ và dòng sông Gianh trầm mặc, vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên nguyên sơ của mình. Cảnh quan nơi đây chưa bị xâm lấn, pha tạp, vẫn giữ được kiến trúc truyền thống và nếp sống cộng đồng đặc trưng.

Với lợi thế có ga đường sắt, cảnh sắc mộc mạc của làng quê, lũy tre, nhà rường, giếng cổ, cho đến sinh kế nông nghiệp và đặc sản bản địa như con chắt chắt sông Gianh, Lệ Sơn đang sở hữu những nguồn lực mà nhiều nơi mơ ước. Các hoạt động cộng đồng như câu lạc bộ dân vũ đa thế hệ hay nghề trồng mè, trồng đậu, trồng bắp, nuôi gia súc gia cầm… nếu được kết nối khéo léo, hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm du lịch gắn với trải nghiệm thực tế và giáo dục văn hóa, sinh thái.

Lệ Sơn có đầy đủ nền tảng để trở thành hình mẫu cho hướng đi này, với không gian đậm chất làng, con người mộc mạc mà kiên cường, văn hóa giàu bản sắc và cảnh quan chưa bị xâm lấn, pha tạp. Vấn đề không nằm ở việc thiếu tài nguyên, mà ở chỗ chưa có bàn tay kiến tạo chiến lược. Cần một sự phối hợp bài bản giữa chính quyền, cộng đồng và các nhà chuyên môn để xây dựng mô hình du lịch dựa vào bản sắc, nuôi sống ký ức làng quê bằng hơi thở của kinh tế sáng tạo.

Khi đó, du lịch sẽ không phá vỡ nếp làng, mà trở thành động lực để người dân giữ gìn những gì đáng quý; không đơn thuần tạo thu nhập, mà còn khơi dậy niềm tự hào về nơi chốn đã sinh ra họ. Lệ Sơn không chỉ hiện diện trên bản đồ du lịch Việt Nam, mà còn tỏa sáng như một biểu tượng của sự phát triển hài hòa giữa “bản sắc – sinh kế – con người”, thích nghi hoàn toàn với trường tự nhiên, tạo nên du lịch cộng đồng đa giá trị.

Thái Nguyên, một tỉnh miền núi phía Bắc của Việt Nam, đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ và hiệu quả để cải thiện hạ tầng kỹ thuật, văn hóa – xã hội thiết yếu như điện, đường, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa tại các bản làng.

Những nỗ lực này không chỉ nâng cao mức sống của người dân mà còn làm thay đổi căn bản tập quán canh tác và bộ mặt bản làng. Các bản làng dân tộc thiểu số tại Thái Nguyên nay đã có những gam màu tươi sáng với những ngôi nhà mới xây dựng, đường sá được mở rộng và trải bê tông, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu và phát triển kinh tế.

Việc đầu tư có trọng tâm trọng điểm, phù hợp với điều kiện, tiềm năng thế mạnh, phong tục tập quán của đồng bào đã thu được kết quả tích cực. Công tác vận động quần chúng phát huy quyền làm chủ, sự tham gia chủ động của cộng đồng và người dân đã khơi dậy tinh thần nỗ lực vươn lên của đồng bào. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu, khoảng cách về mức sống so với bình quân chung của tỉnh từng bước thu hẹp.

Sự nghiệp giáo dục, y tế, văn hóa của các vùng dân tộc có bước phát triển mới. Tỉnh Thái Nguyên cũng đẩy mạnh việc trang bị kiến thức về khoa học kỹ thuật, hỗ trợ vật tư phân bón, nguồn cây, con giống chuyển đổi cây trồng vật nuôi, phát triển ngành nghề, làng nghề truyền thống.

Hệ thống hạ tầng viễn thông được xây dựng tạo điều kiện cho bà con tiếp cận các nền tảng công nghệ số. Một số sản phẩm nông nghiệp của tỉnh đã có giá trị thương phẩm cao, trong đó chè là cây trồng chủ lực. Nhiều địa phương đã tập trung phát triển và đã cho sản lượng, giá trị thương phẩm cao với các loại cây trồng như na, bưởi, quế…

Sản phẩm truyền thống như dệt, may trang phục dân tộc, mật ong, gạo nếp vải, cốm, miến dong, rượu men lá… đã đáp ứng yêu cầu về chất lượng, thị hiếu người tiêu dùng và đã đạt tiêu chuẩn OCOP.

Bên cạnh những thành tựu, vẫn còn một số khó khăn và thách thức mà tỉnh cần phải vượt qua. Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi địa hình trải rộng, mật độ dân cư không tập trung, trình độ sản xuất còn dựa nhiều vào yếu tố tự nhiên, phương thức canh tác giản đơn, giá trị kinh tế thấp, ít cơ hội tiếp cận việc làm phi nông nghiệp.

Cơ sở hạ tầng nhiều xã phía Bắc của tỉnh chưa được đầu tư hoàn thiện. Cơ chế, chính sách chưa đủ hấp dẫn thu hút doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế mạnh đầu tư vào công nghiệp chế biến, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị tại các xã vùng sâu, vùng xa.

Thế nhưng, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số tại Thái Nguyên vẫn được giữ gìn và phát huy. Những nét đẹp mang giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào như ngôn ngữ, trang phục truyền thống, phong tục tập quán, nghi lễ tín ngưỡng, ẩm thực, dân ca dân vũ được các cấp ủy, chính quyền tạo điều kiện cho bà con bảo tồn và phát huy.

Mới đây, tỉnh Thái Nguyên đã ban hành đề án phát triển du lịch cộng đồng với nhiều triển vọng về các điểm đến mới và tạo thêm việc làm cho người dân. Làng du lịch sinh thái nhà sàn Thái Hải, Làng du lịch cộng đồng xóm Mỏ Gà, Làng văn hóa dân tộc bản Quyên… có thể coi là hình mẫu để nâng cao, nhân rộng.

Trong thời gian tới, tỉnh cần tiếp tục quan tâm và có những giải pháp hiệu quả hơn nữa để phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi một cách bền vững.