Ngày 1/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố mạng lưới các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 tại Hà Nội. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc triển khai Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ.

Trong khu vực phía Bắc, 7 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc đã được thành lập, bao gồm: Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong công nghiệp và y sinh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học về trí tuệ nhân tạo và công nghiệp bán dẫn; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về vật liệu mới và công nghệ xây dựng; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong nông nghiệp; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông; và Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ mạng thế hệ sau, an ninh mạng thông minh và truyền thông đa phương tiện.

Các cơ sở giáo dục đại học chủ trì các mạng lưới này bao gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Giao thông Vận tải, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc khẳng định việc hình thành các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc là minh chứng cho chiến lược phát triển dựa trên hợp tác toàn diện giữa nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá trong đào tạo nhân lực công nghệ cao phục vụ quá trình chuyển đổi số.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đang tiến hành rà soát và điều chỉnh sách giáo khoa (SGK) và tài liệu giáo dục địa phương sau khi một số tỉnh, thành được sáp nhập theo chủ trương của Trung ương. Mục đích của việc này là đảm bảo việc dạy học không bị gián đoạn và phù hợp với thực tế mới.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ GD&ĐT, ông Thái Văn Tài, đã chia sẻ về lộ trình, cách làm và định hướng triển khai. Ông cho biết, Bộ đã ban hành kế hoạch về nghiên cứu phát triển Chương trình giáo dục phổ thông, trong đó có nội dung chỉnh sửa chương trình một số môn học chịu ảnh hưởng của thay đổi địa giới hành chính và thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Đối với các môn học có chỉnh sửa chương trình, Bộ sẽ chỉ đạo các nhà xuất bản xem xét việc thay đổi nội dung SGK cho phù hợp. Trong năm học 2025-2026, vẫn sử dụng nguyên SGK đã được Bộ phê duyệt và các cơ sở giáo dục phổ thông đã lựa chọn. Đồng thời, sẽ chỉnh sửa những SGK phải chỉnh sửa để kịp thời thực hiện trong năm học 2026-2027.

Về tài liệu giáo dục địa phương, ông Tài cho biết, theo quy định của Luật Giáo dục 2019, tài liệu giáo dục địa phương do Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức biên soạn, thẩm định và Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt ban hành. Vì vậy, việc điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với sự thay đổi địa giới hành chính và chính quyền địa phương 2 cấp đều do Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức thực hiện.

Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 4060/BGDĐT-GDPT ngày 17/7/2025 về tăng cường công tác chỉ đạo thực hiện chương trình, SGK giáo dục phổ thông năm học 2025-2026. Trong đó, hướng dẫn các địa phương tổ chức lựa chọn các nội dung/chủ đề trong tài liệu giáo dục địa phương của các tỉnh/thành phố sắp xếp đơn vị hành chính để tổ chức dạy học trong năm học 2025-2026.

Ông Tài cũng cho biết, việc phát triển Chương trình giáo dục phổ thông là một nhiệm vụ quan trọng để chương trình cập nhật với sự thay đổi, phù hợp với thực tế. Tuy nhiên, khi cập nhật chương trình có thể sẽ dẫn đến việc phải thay đổi SGK. Do đó, Bộ GD&ĐT sẽ cân nhắc rất kĩ vấn đề này để cân đối giữa việc cập nhật và việc giữ ổn định SGK.

Bộ GD&ĐT sẽ chỉ đạo các địa phương tổ chức xây dựng khung nội dung giáo dục địa phương các cấp học, lớp học của đơn vị hành chính mới, chỉnh lí tài liệu giáo dục địa phương để phù hợp với khung nội dung đã xây dựng và sử dụng dạy học trong các năm học tiếp theo.

Tự chủ trong giáo dục nghề nghiệp: Cần đi kèm với trách nhiệm giải trình

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) mới đây đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố để lấy ý kiến góp ý. Một trong những nội dung quan trọng của dự thảo là mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với tự chủ là trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đào tạo.

Các chuyên gia và lãnh đạo cơ sở giáo dục nghề nghiệp cho rằng, tự chủ sẽ giúp các trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh, đào tạo và quản lý tài chính. Tuy nhiên, cần có cơ chế kiểm định và đánh giá chất lượng đào tạo để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực.

Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (Thành phố Đà Nẵng) cho rằng, dự thảo mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ mang lại nhiều thuận lợi. Các trường sẽ chủ động hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh phù hợp với người học và đặc thù ngành nghề.

Tiến sĩ Phạm Văn Tân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội, cho rằng tự chủ chỉ tiêu tuyển sinh sẽ đi kèm với trách nhiệm giải trình về chất lượng và hiệu quả đầu ra. Nhà trường sẽ phải công khai mức học phí và các khoản thu dịch vụ khác cho từng năm học và toàn khóa.

Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế LILAMA2 (tỉnh Đồng Nai) đánh giá, việc mở rộng quyền tự chủ giúp trường nghề chủ động hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo. Tuy nhiên, cần có thêm chính sách hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để sinh viên yên tâm học tập.

Về việc đưa chức danh giảng viên đồng cơ hữu vào dự thảo, các chuyên gia cho rằng cần định nghĩa rõ về giảng viên đồng cơ hữu để tránh lạm dụng khi mở ngành. Cần có văn bản hướng dẫn cụ thể để nhà trường thuận tiện hơn trong việc tuyển dụng, ký hợp đồng và phân bổ giờ giảng.

Thạc sĩ Huỳnh Ngọc Hợi đề xuất, cần quy định tỷ lệ tối đa giảng viên đồng cơ hữu được tính vào tổng số giảng viên phục vụ cho việc mở ngành hoặc duy trì ngành. Điều này giúp đảm bảo ngành học vẫn có “xương sống” là giảng viên cơ hữu toàn thời gian để duy trì lâu dài.

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần tiếp tục được hoàn thiện để tạo ra hệ sinh thái giáo dục nghề nghiệp năng động, linh hoạt, thích ứng cao với sự thay đổi của thị trường lao động và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.