Nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ trận đánh Ngã 6 – Bằng Lăng, ông Đào Duy Cử vẫn không thể quên đi những ký ức bi hùng khi 12 đồng đội của ông đã ngã xuống tại Cái Bè. Cho đến nay, ông vẫn âm thầm thực hiện hành trình tìm mộ đồng đội để đưa họ về với đất mẹ, một hành trình đầy cảm xúc và nghị lực.

Ông Cử, sinh năm 1957, quê ở thôn Cống Xuyên, xã Thượng Phúc, Hà Nội, đã tham gia quân đội từ năm 1974 và trải qua nhiều trận đánh ác liệt tại chiến trường miền Nam. Trận đánh Ngã 6, Bằng Lăng vào ngày 11/3/1975 là một trong những trận đánh khốc liệt nhất mà ông đã tham gia. Trong trận chiến đó, 11 đồng chí đã anh dũng hy sinh, và ông Cử cũng bị thương nặng.

Mặc dù đã giải phóng, ông Cử vẫn không quên được những đồng đội đã ngã xuống. Ông đã quyết tâm đi tìm mộ đồng đội và đưa họ về quê nhà. Với sự giúp đỡ của người dân và chính quyền địa phương, ông đã tìm được vị trí của nhiều ngôi mộ đồng đội. Hơn 25 năm qua, ông đã tổ chức khoảng hơn 10 chuyến đi như vậy.

Ông Cử đã giúp đưa 9 liệt sĩ trở về quê nhà, trong đó có liệt sĩ Hoàng Văn Tương, người đồng đội từng chiến đấu cùng ông ở trận đánh năm 1975. Ông vẫn tiếp tục đi tìm mộ đồng đội và không bỏ cuộc, dù hành trình có nhiều khó khăn và thử thách.

Không chỉ đi tìm mộ liệt sĩ, ông Cử còn là người khởi xướng các chương trình đền ơn đáp nghĩa tại địa phương. Ông đã vận động cán bộ công nhân viên đóng góp ngày lương, quyên góp xây dựng những căn nhà tình nghĩa trị giá hàng chục triệu đồng cho gia đình chính sách.

Với những đóng góp không mệt mỏi, ông Cử đã được Chủ tịch nước trao tặng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Ba, và nhiều Bằng khen, Kỷ niệm chương khác. Tuy nhiên, với ông Cử, phần thưởng quý giá nhất là những lần được đưa đồng đội về quê, được thấy người mẹ liệt sĩ ôm tro cốt con trong nước mắt.

Ông Cử cho biết, ông sẽ tiếp tục đi tìm, để đưa được hết các đồng đội đã hy sinh của mình trở về quê hương. Mặt khác, ông vẫn tiếp tục mong muốn được đóng góp chăm lo cho các gia đình chính sách thông qua việc xây nhà tình nghĩa, tặng quà… Ông muốn làm được thật nhiều việc đền ơn, đáp nghĩa để tri ân những đồng đội đã ngã xuống cho cuộc sống tự do hôm nay.

Trong những ngày cuối tháng 6, khi nắng hè gay gắt đang đổ lửa xuống mặt đất, hai ông Phan Nho Thắng (67 tuổi) và Phan Thái Bình (61 tuổi, cùng trú tại xã Đức Thịnh, tỉnh Hà Tĩnh) đã lặn lội vào vùng rừng phía tây xã Cam Lộ (Quảng Trị). Mục đích của họ là đến nơi anh trai của họ, liệt sĩ Phan Văn Tần, từng chiến đấu và anh dũng hy sinh.

Ông Phan Thái Bình cho biết, gia đình ông đã muốn vào tìm kiếm anh trai từ lâu nhưng chưa có thông tin đầy đủ. “Anh hy sinh trong rừng, biết tìm lại hài cốt là khó nhưng chúng tôi vẫn vào”, ông Bình nói. Ba năm trước, gia đình ông Bình đã kết nối được với một số gia đình khác có liệt sĩ hy sinh trong cùng trận đánh này. Họ đã giữ liên lạc và chia sẻ thông tin về hành trình tìm kiếm.

Chiến địa năm xưa là cao điểm 597, nay nằm về phía tây của xã Cam Lộ. Sau hơn một giờ đi xe máy theo đường sản xuất lâm nghiệp, hai ông mất thêm 30 phút leo bộ lên đồi cao. Hành trang mang theo là dĩa cau trầu, trà rượu, hoa quả và giấy áo theo phong tục. Chọn điểm bằng phẳng đặt lễ vật, hai ông ngắt những nhánh hoa rừng để gửi đến các liệt sĩ.

Liệt sĩ Phan Văn Tần đã tham gia chiến đấu và anh dũng hy sinh tại đây vào ngày 16-6-1971, sau ba năm nhập ngũ. Cùng tham gia trận đánh này còn có nhiều liệt sĩ khác, và cùng chung một tâm nguyện của các gia đình cho đến nay chưa thành hiện thực: đó là tìm thấy hài cốt liệt sĩ.

Tại khu vực này, từ thông tin các cựu chiến binh, lực lượng quân sự tỉnh Quảng Trị đã nhiều lần tìm kiếm nhưng chưa có kết quả. Ông Bình cho biết gia đình vẫn tiếp tục hành trình tìm kiếm anh trai khi có thêm thông tin mới.

Điểm cao 597 và khu vực xung quanh hiện trở thành rừng sản xuất của người địa phương. Lấp ló sau các quả đồi là các trụ điện và đường dây 500kV. Giữa màu xanh của rừng và ánh sáng của dòng điện hôm nay là máu xương của những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Câu chuyện của hai ông Phan Nho Thắng và Phan Thái Bình là một trong nhiều câu chuyện về các gia đình liệt sĩ đang tìm kiếm hài cốt của người thân. Hành trình tìm kiếm này không chỉ là về việc tìm thấy hài cốt, mà còn là về việc kết nối quá khứ và tôn vinh những người đã ngã xuống vì Tổ quốc.

Tháng 7 đã trở lại, và tại Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đồng Nai, nhiều người đã đến để tỏ lòng biết ơn và tri ân những người đã ngã xuống vì Tổ quốc. Không khí trong nghĩa trang đầy sự xúc động và lặng lẽ, khi người sống và người đã khuất có cuộc hội ngộ không lời, nhưng đẫm nước mắt và đầy nỗi niềm.

Ông Lê Hồng Thái, một cựu chiến binh 76 tuổi, lặng lẽ đi giữa những hàng mộ thẳng tắp, ánh mắt trìu mến dõi theo những dòng chữ khắc tên những người đã khuất. Ông Thái đã có 5 tháng 17 ngày đêm vượt Trường Sơn, cùng đồng đội đi qua tháng ngày bom đạn, và đã mất người bạn chiến đấu thân thiết của mình trong trận đánh Tết Mậu Thân 1968 tại sân bay Biên Hòa. Mỗi năm, ông Thái lại đến đây để gặp lại các đồng đội, kể cho họ nghe về chuyện gia đình, cuộc sống và ôn lại những tháng năm gian khổ. Ông không thể nào quên những đồng đội của mình, và mỗi lần đến đây, ông lại rơi nước mắt.

Cũng tại Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đồng Nai, một lễ tiễn đưa đã diễn ra trong không khí lặng lẽ nhưng đầy xúc động, khi hài cốt Liệt sĩ Hoàng Văn Huyên được đưa về với quê hương đất mẹ tại phường Nếnh, tỉnh Bắc Ninh, sau hơn 50 năm an nghỉ tại mảnh đất phương Nam. Trong giây phút nghẹn ngào khi đón nhận hài cốt người thân, anh Hoàng Trung Kiên, cháu ruột của liệt sĩ, đã bày tỏ sự biết ơn chính quyền và nhân dân tỉnh Đồng Nai đã giúp đỡ hết lòng để đưa chú ông trở về quê trong dịp đầy ý nghĩa này.

Chuyến trở về của Liệt sĩ Huyên không chỉ là sự nối dài một hành trình dang dở, mà còn nhắc nhớ thế hệ hôm nay về những hy sinh lặng thầm mà lớn lao để có được hòa bình hôm nay. Ông Nguyễn Xuân Cương, Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ tỉnh Đồng Nai, cho biết hội đã tổ chức nhiều hoạt động nghĩa tình như viếng nghĩa trang, thăm hỏi, tặng quà các gia đình chính sách và thân nhân liệt sĩ, và đặc biệt là phối hợp với cơ quan chức năng tiến hành giám định ADN để đối chiếu giữa mẫu hài cốt và thân nhân, nhằm xác định danh tính những liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Những hoạt động này không chỉ giúp đỡ các gia đình liệt sĩ mà còn góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Việc tìm kiếm và xác định danh tính các liệt sĩ còn thiếu thông tin cũng là một nỗ lực không ngừng nghỉ của các cơ quan chức năng và tổ chức xã hội.

Trong những ngày tháng 7 này, người dân Việt Nam lại cùng nhau tưởng nhớ và tri ân những người đã ngã xuống vì Tổ quốc. Những cuộc hội ngộ không lời nhưng đẫm nước mắt và đầy nỗi niềm tại các nghĩa trang liệt sĩ trên cả nước là minh chứng cho sự biết ơn và tôn vinh của chúng ta dành cho các anh hùng liệt sĩ.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn giúp việc giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.

Dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’ do Viện Sinh học chủ trì đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024 của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan.

Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học nhấn mạnh, dự án được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.

Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.

Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến nay dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai như: Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học.

Trong thời gian qua, có nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.

Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa.

Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính.

Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.

Trong một phát biểu gần đây, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã bày tỏ sự hoài nghi về khả năng Ukraine có thể trở thành thành viên của Liên minh châu Âu (EU) vào năm 2034. Ông cho rằng kế hoạch này khó có thể thực hiện được vào thời điểm ảnh hưởng đến các kế hoạch tài chính trung hạn của khối, kéo dài đến năm 2034. Thủ tướng Đức nhấn mạnh rằng ưu tiên hàng đầu hiện tại là làm mọi thứ có thể để chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine.

Sau cuộc gặp gỡ với Tổng thống Romania Nicușor Dan tại Berlin, ông Merz phát biểu rằng việc tái thiết Ukraine sẽ được bàn thảo sau khi cuộc chiến kết thúc, nhưng ông nhận định quá trình này sẽ mất nhiều năm và có thể không ảnh hưởng đến triển vọng tài chính trung hạn hiện tại của EU. Ông Merz không muốn đưa ra một thời hạn cụ thể cho việc Ukraine có thể gia nhập EU, cho thấy sự phức tạp của vấn đề này.

Trước đó, vào tháng 2/2025, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, đã phát biểu tại Kiev rằng Ukraine có thể gia nhập EU trước năm 2030 nếu nước này tiếp tục cải cách với tốc độ và chất lượng như hiện tại. Bà Leyen đánh giá cao những nỗ lực của Ukraine trong việc thực hiện các cải cách cần thiết để hội nhập vào EU.

Các nhà lãnh đạo EU cũng khẳng định việc gia nhập EU sẽ là sự đảm bảo an ninh quan trọng nhất cho tương lai của Ukraine. Việc Ukraine gia nhập EU không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp củng cố an ninh và ổn định trong khu vực. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và cải cách sâu rộng từ phía Ukraine.

Trong bối cảnh hiện nay, EU đang phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm cả việc hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga và việc duy trì sự ổn định trong khu vực. Việc cân nhắc khả năng Ukraine gia nhập EU vào năm 2034 đòi hỏi sự xem xét kỹ lưỡng về các khía cạnh tài chính, chính trị và an ninh.

Ông Merz và các nhà lãnh đạo EU khác sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng về các bước tiếp theo để hỗ trợ Ukraine trên con đường trở thành thành viên EU. Trong khi đó, Ukraine đang tiếp tục nỗ lực cải cách và tăng cường năng lực của mình để có thể đáp ứng các tiêu chuẩn của EU.

Một số chuyên gia nhận định rằng việc Ukraine gia nhập EU sẽ mang lại nhiều cơ hội cho cả Ukraine và EU, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cần được giải quyết. EU sẽ cần phải hỗ trợ Ukraine trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh kinh tế và thực hiện các cải cách cần thiết để hội nhập vào thị trường chung.

Cuối cùng, việc Ukraine có thể gia nhập EU vào năm 2034 vẫn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả tiến trình cải cách của Ukraine và sự sẵn sàng của EU trong việc hỗ trợ và đón nhận thành viên mới. Các bên liên quan sẽ cần phải tiếp tục thảo luận và làm việc cùng nhau để đạt được mục tiêu này.