Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một chặng đường dài 25 năm hình thành và phát triển, ngày càng khẳng định vai trò quan trọng là kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Tổng Giám đốc Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) Nguyễn Đức Hoàn đã chia sẻ về những cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Nhìn lại chặng đường 25 năm, ông Hoàn cho biết vào giai đoạn sơ khai, vốn hóa của VN INDEX chỉ đạt chưa tới 300.000 tỷ đồng, tỷ trọng vốn hóa/GDP chỉ đạt 13% vào năm 2007. Tuy nhiên, tính tới hết tháng 5 năm 2025, vốn hóa 3 sàn đã đạt 8,2 triệu tỷ đồng, chiếm 68% GDP. Sự tăng trưởng ấn tượng này thể hiện sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Số lượng nhà đầu tư cũng tăng trưởng ấn tượng, từ 3.000 tài khoản nhà đầu tư cá nhân năm 2000, đến hết tháng 6/2025, đã có hơn 10,2 triệu tài khoản của nhà đầu tư cá nhân trong nước, tương đương 10% dân số. Số lượng nhà đầu tư nước ngoài cũng tăng nhanh chóng, đạt 48,6 nghìn tài khoản vào cuối tháng 6/2025. Điều này cho thấy thị trường chứng khoán Việt Nam đã trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn cho cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Ông Hoàn nhận định, chiến lược từ năm 2025 đến năm 2030, giá trị vốn hóa của thị trường còn rất nhiều room để tiếp tục tăng trưởng. Quy mô huy động vốn mới của doanh nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào triển vọng của thị trường chứng khoán. Trong giai đoạn 2015-2020, quy mô huy động vốn mới của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chỉ khoảng 2.000 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, khi thị trường bùng nổ vào năm 2021-2022, bình quân mỗi năm huy động 20.000 đến 30.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, đến cuối năm 2024, có 41 doanh nghiệp niêm yết đạt mức vốn hóa lớn hơn 1 tỷ USD. Trong đó, có những doanh nghiệp đạt mức vốn hóa trên 10 tỷ USD như VCB, BID, VIC, VHM…Tuy nhiên, quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước còn chậm. Theo báo cáo của Uỷ ban Chứng khoán nhà nước, trong giai đoạn 2016-2020, có khoảng 180 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa, quy mô vốn hóa gần 500.000 tỷ đồng, nhưng trong giai đoạn 2021-2022 thì chỉ có 5 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa với quy mô vốn hóa rất thấp (~600 tỷ đồng).

Để tiếp tục phát triển thị trường chứng khoán, ông Hoàn cho rằng cần tập trung vào những nhóm giải pháp sau: Phát triển chất lượng thị trường theo hướng nâng tầm minh bạch, chuẩn mực và hiệu quả; đa dạng hóa sản phẩm tài chính; phát triển quy mô thị trường, mở rộng độ sâu và bề rộng; tăng quy mô và năng lực trung gian tài chính; hội nhập sâu với thị trường tài chính quốc tế; tích hợp công nghệ tài chính (fintech); và phát triển các trung tâm tài chính khu vực.

Trong thời gian tới, khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp, vai trò của các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài sẽ tiếp tục gia tăng. Việc này sẽ đòi hỏi thị trường chứng khoán Việt Nam phải tiếp tục cải thiện và nâng cao chất lượng để đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư quốc tế.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang có cơ hội để xây dựng các Trung tâm tài chính quốc tế với mô hình chuyên biệt, tập trung vào các lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh và xu thế toàn cầu. Tại Hội thảo khoa học “Trung tâm tài chính quốc tế – Động lực tăng trưởng cho Việt Nam” do Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh tổ chức, các chuyên gia đã đưa ra những quan điểm và đề xuất nhằm phát triển các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Các chuyên gia đã xác định ba phân khúc phù hợp nhất cho các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam trong giai đoạn đầu, bao gồm công nghệ tài chính (fintech), tài chính xanh và dịch vụ quản lý tài sản cho nhóm khách hàng siêu giàu (HNWIs). Việt Nam hiện đang là thị trường fintech có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 38% trong giai đoạn 2018-2023. Sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này đặt ra yêu cầu về khu vực công nghệ tài chính đặc thù, đi kèm với nền tảng định danh điện tử, dữ liệu mở và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo tài chính.

Về lĩnh vực tài chính xanh, Việt Nam dự kiến cần tới 370 tỷ USD cho các mục tiêu khí hậu từ nay đến 2040. Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia đề xuất TP. Hồ Chí Minh cần xây dựng một “Trung tâm tài chính xanh” với chức năng xếp hạng ESG, phát hành và giám sát trái phiếu xanh. Đồng thời, việc ban hành bộ tiêu chuẩn ESG quốc gia sẽ giúp thu hút vốn quốc tế và tránh tình trạng “greenwashing”.

Ngoài ra, thị trường quản lý tài sản tại Việt Nam cũng có tiềm năng rất lớn và cần cải cách nhiều công cụ quản lý, pháp lý để khai phá. Với hơn 7.100 cá nhân sở hữu tài sản trên 1 triệu USD và hơn 210 người có tài sản từ 30 triệu USD trở lên, Việt Nam cần đẩy mạnh đào tạo chuyên gia theo chuẩn quốc tế để phát triển thị trường này một cách bài bản.

Rút kinh nghiệm từ những mô hình thành công trên thế giới, các chuyên gia cho rằng một Trung tâm tài chính quốc tế không nhất thiết phải ôm đồm mọi chức năng, nhưng nhất định phải có bản sắc rõ nét và năng lực cạnh tranh khác biệt. Ba phân khúc gồm fintech, tài chính xanh và quản lý tài sản không chỉ phản ánh xu thế tài chính toàn cầu mà còn phù hợp với nhu cầu nội tại và tiềm năng sẵn có của Việt Nam. Việc tập trung vào các lĩnh vực này sẽ giúp Việt Nam tạo ra một Trung tâm tài chính quốc tế với giá trị và vị thế riêng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, để phát triển thành công các Trung tâm tài chính quốc tế, Việt Nam cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức tài chính. Bên cạnh đó, việc xây dựng một môi trường pháp lý và chính sách hỗ trợ sẽ là yếu tố quan trọng giúp thu hút đầu tư và thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực này.

Tổng kết, Việt Nam có tiềm năng lớn để xây dựng các Trung tâm tài chính quốc tế với mô hình chuyên biệt, tập trung vào các lĩnh vực như công nghệ tài chính, tài chính xanh và quản lý tài sản. Với sự hỗ trợ từ các chính sách và môi trường pháp lý thuận lợi, Việt Nam có thể tạo ra một Trung tâm tài chính quốc tế với giá trị và vị thế riêng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.