GeneStory – ‘Chìa khóa’ giải mã gene giúp xác định danh tính liệt sĩ và xây dựng nền y học dự phòng cho người Việt, đã đạt được những thành tựu đáng kể trong thời gian ngắn. Dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’ của GeneStory đã thu thập được 51.000 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ sau chưa đầy 1 năm triển khai. Giáo sư Vũ Hà Văn, Chủ tịch và Nhà sáng lập GeneStory, cùng Tiến sĩ Dương Ngọc Cường, Tổng Giám đốc GeneStory, đã chia sẻ về dự án đầy tham vọng này.

Dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’ được thực hiện với mục tiêu hỗ trợ việc xác định danh tính của các liệt sĩ vẫn còn nhiều gia đình chưa tìm được phần mộ người thân sau hơn 50 năm. Theo Giáo sư Vũ Hà Văn, cả nước có hơn 1 triệu liệt sĩ và khoảng 300.000 ngôi mộ liệt sĩ đã được quy tập nhưng chưa xác định được danh tính. Điều này không chỉ gây ra những khó khăn cho gia đình mà còn là một phần của lịch sử cần được làm sáng tỏ.

Tiến sĩ Dương Ngọc Cường cho biết GeneStory đã xác định danh tính 16 liệt sĩ và đưa họ trở về với gia đình, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc sử dụng công nghệ giải mã gene để xác định danh tính liệt sĩ. Thành công này không chỉ mang lại niềm vui cho các gia đình mà còn cho thấy tiềm năng của công nghệ gene trong việc giải quyết những vấn đề lâu đời.

Không chỉ tập trung vào việc xác định danh tính liệt sĩ, GeneStory cũng đang hướng tới xây dựng nền tảng cho y học dự phòng tại Việt Nam. Việc giải mã gene không chỉ giúp tìm kiếm thân nhân liệt sĩ mà còn mở ra khả năng cá nhân hóa trong điều trị bệnh. GeneStory cũng đang triển khai dự án ‘Thuốc đúng cho em’ với mục tiêu xét nghiệm gene để xác định thuốc phù hợp cho trẻ em bị bệnh động kinh. Dự kiến trong thời gian tới, GeneStory sẽ tiếp tục mở rộng nghiên cứu và triển khai các chương trình ‘thuốc đúng’ đối với nhiều bệnh lý khác.

Với mục tiêu trở thành ‘chìa khóa’ giải mã gene giúp người Việt làm chủ công nghệ lõi, GeneStory kỳ vọng sẽ đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng và xây dựng một nền y tế thông minh. Sự phát triển của GeneStory và các dự án của họ không chỉ thể hiện sự sáng tạo và đổi mới trong lĩnh vực công nghệ sinh học mà còn thể hiện commitment đối với việc cải thiện sức khỏe và đời sống của người dân Việt Nam.

Nhìn chung, GeneStory đang chơi một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của y học dự phòng và công nghệ gene tại Việt Nam. Qua các dự án của mình, GeneStory không chỉ giúp giải quyết những vấn đề về xác định danh tính liệt sĩ mà còn đóng góp vào việc xây dựng một nền y học hiện đại và thông minh cho tương lai.

GeneStory hy vọng rằng công nghệ của họ có thể được sử dụng rộng rãi để giúp nhiều người hơn, cả trong việc tìm kiếm cội nguồn và trong việc điều trị bệnh.

Người Việt đang trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ từ việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu sang tạo ra những hệ thống AI mang bản sắc riêng, hiểu ngôn ngữ, văn hóa và nhu cầu của chính người Việt. Sự kiện quan trọng đánh dấu bước ngoặt toàn cầu trong lĩnh vực này là sự xuất hiện của ChatGPT vào năm 2022, khi công nghệ AI chuyển từ lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt thành một chủ đề phổ biến trong truyền thông, giáo dục và kinh doanh.

Tại Việt Nam, việc tích hợp các công cụ AI quốc tế vào sản phẩm và quy trình số đã trở thành xu hướng. Tuy nhiên, AI ngoại gặp phải những hạn chế khi xử lý tiếng Việt, đặc biệt là trong các lĩnh vực đặc thù như pháp luật, giáo dục phổ thông hay hội thoại vùng miền. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của AI Việt, từ giai đoạn ứng dụng sang làm chủ công nghệ, hướng tới xây dựng bản sắc riêng.

Trong giai đoạn đầu, hầu hết các ứng dụng AI tại Việt Nam được xây dựng trên nền tảng sẵn có từ nước ngoài. Các công ty tích hợp API từ Google, OpenAI hoặc Microsoft để tạo chatbot, phân tích văn bản, hoặc tạo sinh nội dung cơ bản. Tuy nhiên, hạn chế lớn vẫn là việc phụ thuộc vào mô hình nước ngoài và dữ liệu ngôn ngữ Việt còn hạn hẹp.

Từ giữa năm 2023, khi các mô hình mã nguồn mở như LLaMA hay Mistral trở thành xu hướng, AI Việt bắt đầu chuyển từ tích hợp sang làm chủ. VinAI phát triển PhởGPT chuyên dụng cho tiếng Việt; VinBigdata ra mắt ViGPT chuyên sâu về lĩnh vực đặc thù của Việt Nam như pháp luật, lịch sử, văn hóa, danh nhân; FPT.AI ứng dụng mô hình RAG kết hợp dữ liệu Việt; VAIS xây dựng tập dữ liệu chuẩn hóa phục vụ nhận dạng giọng nói.

Bước sang năm 2025, nhiều đơn vị không còn dừng ở việc cải tiến, mà đã bắt đầu xây dựng bản sắc riêng cho AI Việt. Không chỉ đơn giản là hiểu tiếng Việt, các mô hình mới đang được huấn luyện để hành xử như một người Việt số, phản ánh cách nói chuyện, thói quen, logic suy nghĩ và cả các khái niệm xã hội mang tính bản địa.

Ví dụ, các sản phẩm của FPT Smart Cloud như FPT AI Engage, FPT AI Reader, FPT AI Vision đã đưa AI vào từng ngữ cảnh đặc thù của Việt Nam. Trong đó, có thể kể đến: trợ lý ảo trong dịch vụ công, chatbot trong ngành bán lẻ, khả năng phản hồi theo vùng miền.

Tương lai của AI Việt không nằm ở việc sao chép một GPT-5 phiên bản Việt, mà ở chỗ phát triển những trợ lý ảo thực sự hiểu con người Việt Nam từ ngôn ngữ, cách giao tiếp đến văn hóa và thói quen hằng ngày.

Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ, khả năng hội nhập nhanh và hệ sinh thái AI nội địa đang phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể định hình con đường riêng không chỉ theo kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra dấu ấn riêng trên bản đồ AI khu vực và thế giới.