Sau khi tỉnh Lâm Đồng được thành lập, tổ chức Đoàn các cấp trên địa bàn đã nhanh chóng ổn định bộ máy, tái cấu trúc hoạt động và phát huy tinh thần xung kích trong việc hỗ trợ chính quyền hai cấp. Tỉnh đoàn Lâm Đồng đã điều chỉnh cơ cấu tổ chức để đảm bảo tính kế thừa và ổn định, đồng thời triển khai các hoạt động đồng hành cùng chính quyền.

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một trong những trọng tâm của hoạt động, với mục tiêu hỗ trợ vận hành và đẩy mạnh sử dụng dịch vụ công trực tuyến. Tại các địa bàn, đoàn viên, thanh niên đã phối hợp với chính quyền triển khai nhiều phần việc cụ thể, bao gồm chỉnh lý, số hóa dữ liệu dân cư; hỗ trợ nhập liệu hồ sơ hành chính; hướng dẫn người dân cài đặt và sử dụng ứng dụng VNeID; tuyên truyền sử dụng thanh toán không tiền mặt; đồng thời trực tiếp xử lý các thao tác trên Cổng dịch vụ công quốc gia.

Tính đến ngày 21/7, các đội hình đã tiếp nhận và hỗ trợ xử lý hơn 8.630 hồ sơ tại các trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã. Sự đồng hành kịp thời, hiệu quả và phù hợp với thực tiễn của lực lượng thanh niên trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tổ chức hành chính và áp dụng công nghệ vào quản lý nhà nước đã được thể hiện.

Một trong những địa phương triển khai sớm và hiệu quả mô hình Thanh niên tình nguyện hỗ trợ chính quyền là xã Đức Trọng. Lực lượng đoàn viên được chia thành các nhóm chuyên trách tại bộ phận một cửa, hỗ trợ người dân theo từng nội dung cụ thể.

Tuy nhiên, hoạt động của các đội hình tình nguyện cũng đang đối mặt không ít khó khăn. Một số xã chưa được cấp con dấu mới sau sáp nhập nên gặp vướng mắc trong xử lý hành chính; nhiều nơi thiếu nhân sự bán chuyên trách đảm nhiệm vị trí phó bí thư Đoàn xã; cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ và đường truyền internet chưa đồng bộ; phần mềm dịch vụ công đôi lúc còn lỗi kỹ thuật gây gián đoạn quá trình hỗ trợ.

Để khắc phục những khó khăn này, Tỉnh đoàn Lâm Đồng đã kiến nghị UBND tỉnh sớm phân bổ nguồn kinh phí ổn định cho các tổ chức đoàn – hội – đội để chủ động triển khai nhiệm vụ; đẩy nhanh cấp con dấu mới cho các đơn vị hành chính cấp xã; đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ năng số nhằm nâng cao chất lượng hỗ trợ của đội ngũ thanh niên.

Thời gian tới, tổ chức Đoàn sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ cấu bộ máy sau sáp nhập, đồng thời nâng cao chất lượng và chiều sâu hoạt động của các đội hình thanh niên tình nguyện. Toàn tỉnh đã thành lập 131 đội hình thanh niên tình nguyện với hơn 2.680 tình nguyện viên, phủ khắp 124 xã, phường và đặc khu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính sau sắp xếp; nhanh chóng sắp xếp, bố trí lại cán bộ, công chức phù hợp, nhất là kiện toàn lãnh đạo cấp xã. Yêu cầu này được Thủ tướng nhấn mạnh tại hội nghị đánh giá kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy bên trong của các bộ, ngành và sơ kết 1 tháng vận hành chính quyền địa phương cấp.

Hội nghị diễn ra vào chiều ngày, với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương. Thủ tướng cho biết, vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã họp hàng tuần để lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính và vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ họp hàng tuần về nội dung này, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền cho đến khi tổ chức bộ máy mới vận hành trơn tru, thông suốt, toàn diện.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cần nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao hơn nữa; hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa; làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó, phân công ‘6 rõ’, ‘không nói không, không nói khó mà không làm’. Sau 1 tháng triển khai, Thủ tướng khái quát rằng nhìn chung, ý Đảng, lòng dân gặp nhau khi chuyển từ trạng thái chính quyền hành chính thụ động, nặng về quản lý sang trạng thái chủ động, tích cực phục vụ nhân dân và kiến tạo phát triển, đồng thời giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp. Bộ máy chính quyền địa phương bước đầu vận hành ổn định, thông suốt. Hầu hết các địa phương đã hoàn tất việc sắp xếp tổ chức chính quyền, đảm bảo duy trì hoạt động hành chính không gián đoạn.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ rõ vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần khắc phục ngay. Thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu quán triệt quan điểm cần nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao hơn nữa; hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa. Về nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính sau sắp xếp; nhanh chóng sắp xếp, bố trí lại đội ngũ cán bộ, công chức phù hợp, nhất là kiện toàn lãnh đạo cấp xã; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Đặc biệt, trong giai đoạn đầu vận hành mô hình mới, các bộ cần chú trọng hướng dẫn về thủ tục hành chính, quản lý ngân sách, tổ chức bộ máy và quản lý nhân lực cho cấp tỉnh, cấp xã… theo đúng thẩm quyền từng cấp. Song song với trao quyền, công tác giám sát, kiểm tra phải được tăng cường, tránh tình trạng địa phương hiểu chưa đúng hoặc thực hiện chưa nghiêm.

Về cơ chế tài chính – ngân sách, Thủ tướng chỉ đạo xây dựng cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đảm bảo nguồn lực cho địa phương hoạt động hiệu quả. Với các tỉnh, thành phố mới hình thành trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính cũ thì cần tính toán cơ chế hỗ trợ, điều hòa nguồn lực hợp lý.

Các cơ quan Trung ương và địa phương phải tăng cường quản lý, giám sát việc sử dụng ngân sách, tài sản công sau sáp nhập, sử dụng hiệu quả các trụ sở, tránh thất thoát, lãng phí.

Thủ tướng cũng yêu cầu đẩy mạnh tái cấu trúc quy trình, cung cấp dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; bảo đảm thông suốt, hiệu quả, không bị gián đoạn; khắc phục các lỗi trên các hệ thống thông tin do các bộ, ngành quản lý; hoàn thành trong tháng 8.

Thủ tướng lưu ý cần thiết lập các kênh tiếp nhận phản ánh, kiến nghị từ cơ sở để kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết. Đồng thời, ông nhấn mạnh tinh thần tất cả phải vào cuộc, nhất là người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan thuộc thẩm quyền. Theo Thủ tướng, bộ máy mới đòi hỏi cách ứng xử mới, tư duy đổi mới, hành động quyết liệt…

Việc sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính để tinh gọn bộ máy nhà nước đang được đẩy mạnh. Tuy nhiên, nhiều địa phương đang gặp khó khăn trong việc áp dụng văn bản cũ và ban hành văn bản mới, gây ra gián đoạn trong hoạt động quản lý và ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.

Tình trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận đầy đủ những hệ lụy pháp lý và tìm ra giải pháp để bảo đảm tính thống nhất và ổn định của hệ thống pháp luật tại chính quyền địa phương. Quá trình đổi mới và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia đã xác định chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước là một nội dung trọng tâm.

Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đến Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW và gần đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã khẳng định tinh thần cải cách, sắp xếp đơn vị hành chính là cần thiết để xây dựng nền hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Chính quyền địa phương sau sáp nhập cần hướng đến mô hình hiện đại, có khả năng quản trị tốt và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng ‘khoảng trống pháp lý’, ‘lúng túng thể chế’ đã và đang xuất hiện tại không ít địa phương.

Tốc độ sắp xếp tổ chức bộ máy đang đi nhanh hơn so với tiến độ chuẩn bị thể chế đi kèm, đặc biệt là việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) phục vụ cho hoạt động của chính quyền địa phương sau sáp nhập. Quá trình sáp nhập đơn vị hành chính, nếu không đi kèm với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, sẽ tất yếu dẫn đến sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc thiếu hụt văn bản điều chỉnh.

Điều này tạo ra những hệ lụy pháp lý nghiêm trọng, đặc biệt là trong việc đảm bảo quyền lợi của người dân và doanh nghiệp. Để khắc phục tình trạng này, cần tuân thủ các nguyên tắc bảo đảm thống nhất, ổn định hệ thống pháp luật khi tổ chức lại đơn vị hành chính.

Cụ thể, cần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi, thay thế hoặc ban hành mới VBQPPL tại địa phương sau khi sáp nhập phải được rà soát kỹ lưỡng về mặt căn cứ pháp lý, bảo đảm không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với luật và các văn bản của Trung ương.

Thứ hai, cần bảo đảm tính kế thừa hợp lý. Việc sáp nhập đơn vị hành chính không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn giá trị của hệ thống văn bản tại các đơn vị cũ. Nhiều văn bản đã được xây dựng công phu, đã được kiểm nghiệm trong thực tiễn và đang phát huy hiệu quả, cần được kế thừa, hiệu chỉnh.

Thứ ba, cần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm trong quá trình xây dựng pháp luật. Việc lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm không chỉ là một khẩu hiệu hành chính, mà phải được thể hiện rõ trong nội dung và quy trình xây dựng văn bản pháp luật.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật sau sáp nhập, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tổ chức một cuộc tổng rà soát hệ thống VBQPPL đang áp dụng tại các đơn vị hành chính liên quan.

Trên cơ sở rà soát, chính quyền cấp huyện cần lập danh mục phân loại các văn bản theo ba nhóm: (i) văn bản tiếp tục áp dụng không cần sửa đổi; (ii) văn bản cần sửa đổi, bổ sung; (iii) văn bản cần bãi bỏ.

Thứ hai, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng thể chế sau sáp nhập. Chất lượng thể chế không thể đo bằng số lượng văn bản ban hành mà cần có các tiêu chí rõ ràng về hiệu lực, hiệu quả, tính hợp pháp, tính khả thi và tính minh bạch.

Thứ ba, cần củng cố đội ngũ làm công tác pháp chế ở địa phương. Một trong những điểm yếu cố hữu của chính quyền địa phương là năng lực pháp chế chưa được quan tâm đúng mức.

Sau sáp nhập, điều này càng trở nên nghiêm trọng khi địa bàn quản lý rộng hơn, số lượng đầu mối công việc tăng lên, nhưng đội ngũ làm công tác pháp chế vẫn còn mỏng, thiếu chuyên môn hoặc kiêm nhiệm.

Cuối cùng, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hệ thống hóa và quản lý văn bản pháp luật địa phương. Việc quản lý văn bản thủ công đang là một rào cản lớn khiến các địa phương chậm trễ trong rà soát và điều chỉnh hệ thống VBQPPL.