Chuyển đổi chính sách thuế đối với hộ kinh doanh cần được cân nhắc thận trọng, tránh gây gánh nặng cho người nộp thuế. Điều này được các chuyên gia và cơ quan chức năng nhấn mạnh tại hội thảo góp ý Luật Quản lý thuế sửa đổi ngày 1-8.

Bà Nguyễn Vân Chi, phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội, cho rằng việc thay đổi chính sách thuế với hộ kinh doanh cần có số liệu định lượng rõ ràng. Theo bà, ngành thuế nên tập trung vào nhóm tạo nguồn thu chính thay vì dàn trải nguồn lực vào nhóm đông nhưng nộp thuế thấp.

Bà Chi cũng đồng tình với chủ trương chuyển từ thuế khoán sang kê khai nhưng nhấn mạnh cần tính toán kỹ cả chính sách thu và quản lý. Cần có số liệu rõ ràng với chính sách hiện hành, số thuế thu được từ đối tượng này là bao nhiêu, nghĩa vụ của người nộp thuế trên thực tế là như thế nào.

Đề xuất nâng ngưỡng miễn thuế hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm

Đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm được bà Nguyễn Thị Cúc, chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, đưa ra tại hội thảo. Theo bà, mức 200 triệu đồng/năm như trong dự thảo là quá thấp so với mức sống hiện nay.

Bà Cúc cũng bày tỏ băn khoăn miễn thuế có thể ảnh hưởng đến người mua hàng, do hàng hóa đầu vào không có thuế giá trị gia tăng. Để khắc phục, bà đề xuất cơ chế cho phép hộ được miễn thuế vẫn có thể mua hóa đơn điện tử theo từng lần phát sinh khi người mua có yêu cầu.

Nghịch lý doanh thu tỉ đồng, hộ kinh doanh vẫn lỗ

Thực tế, nhiều hộ kinh doanh có doanh thu cao nhưng lợi nhuận rất mỏng. Khảo sát của Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại TP.HCM cho thấy một số ngành như tạp hóa, dịch vụ ăn uống, doanh thu vượt 1 tỉ đồng/năm nhưng lợi nhuận rất mỏng.

Vì thế, các chuyên gia kiến nghị quy định lại ngưỡng doanh thu buộc phải chuyển sang áp dụng thuế kê khai lên gấp 2-3 lần so với hiện nay. VCCI tại TP.HCM kiến nghị cần quy định rõ thời gian chuyển tiếp tối thiểu một năm và không xử phạt giai đoạn đầu để hộ kinh doanh kịp chuẩn bị.

Miễn phí phần mềm bán hàng, hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh

VietinBank triển khai gói giải pháp ‘Ngân hàng đồng hành – An tâm kinh doanh” nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh xuất hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền một cách thuận lợi.

Từ ngày 1/7/2025, số định danh cá nhân sẽ được sử dụng thay cho mã số thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Đây là một phần trong nỗ lực của Chính phủ để đồng bộ hóa dữ liệu giữa hệ thống cơ quan thuế và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cũng như thực hiện Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia.

Việc sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế mang lại nhiều lợi ích. Trước hết, nó giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân. Trước đây, mỗi người phải ghi nhớ và kê khai nhiều loại thông tin khác nhau cho các cơ quan quản lý nhà nước, bao gồm số Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân, mã số thuế, mã số sổ bảo hiểm xã hội và số thẻ bảo hiểm y tế.

Khi sử dụng thống nhất mã số định danh công dân làm mã số thuế, người dân chỉ cần kê khai thông tin số định danh của mình. Các cơ quan quản lý nhà nước có thể trao đổi thông tin về quản lý theo ngành, lĩnh vực đối với công dân để tăng cường hiệu quả quản lý thuế và quản lý nhà nước nói chung.

Một lợi ích quan trọng khác của việc dùng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế là nâng cao tính bảo mật và phòng tránh gian lận. Mọi giao dịch và kê khai thuế hiện nay được thực hiện thông qua ứng dụng eTax Mobile tích hợp với hệ thống định danh điện tử (VneID) của Bộ Công an. Điều này giúp kiểm soát chặt chẽ và giảm thiểu tối đa nguy cơ giả mạo hoặc đánh cắp thông tin.

Để đảm bảo thống nhất và đồng bộ dữ liệu quản lý thuế, cơ quan thuế sẽ sử dụng số định danh cá nhân thay cho mã số thuế từ ngày 1/7/2025. Người nộp thuế cần lưu ý các trường hợp cụ thể để phối hợp cập nhật thông tin kịp thời và đúng quy định.

Trường hợp người nộp thuế chưa được cấp mã số thuế trước ngày 1/7/2025, nếu là hộ kinh doanh thuộc diện đăng ký thuế cùng với đăng ký kinh doanh, sẽ thực hiện thủ tục đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh theo quy định hiện hành. Cá nhân và đại diện hộ gia đình không thuộc diện hộ kinh doanh sẽ phải làm thủ tục đăng ký thuế trước khi phát sinh nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước.

Khi đăng ký, người nộp thuế phải kê khai chính xác 3 thông tin cơ bản gồm họ và tên, ngày tháng năm sinh và số định danh cá nhân. Những thông tin này cần đảm bảo trùng khớp với dữ liệu trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Trường hợp người nộp thuế đã được cấp mã số thuế trước ngày 1/7/2025, họ cần tra cứu thông tin đăng ký thuế đã khớp đúng với thông tin của cá nhân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hay chưa. Nếu thông tin đăng ký thuế đã khớp đúng, mã số thuế đã được cấp trước ngày 1/7/2025 sẽ được cơ quan thuế chuyển đổi sang số định danh cá nhân.

Người nộp thuế có thể tra cứu các mã số thuế đã được cấp trước đây và nghĩa vụ thuế theo từng mã số thuế đã được cấp khi đăng nhập sử dụng dịch vụ thuế điện tử thông qua tài khoản VNeID mức độ 2.

Khi mã số thuế đã được tích hợp vào số định danh cá nhân, các hóa đơn, chứng từ, hồ sơ thuế, giấy tờ có giá trị pháp lý khác đã lập có sử dụng thông tin mã số thuế của cá nhân tiếp tục được sử dụng để thực hiện các thủ tục hành chính về thuế, chứng minh việc thực hiện nghĩa vụ thuế mà không phải điều chỉnh thông tin mã số thuế trên hóa đơn, chứng từ, hồ sơ thuế sang số định danh cá nhân.

Trong thời gian qua, việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP đã đạt được những kết quả tích cực vượt kỳ vọng. Ngành thuế đã ghi nhận sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành vi tuân thủ của hộ kinh doanh, cho thấy việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ giúp ghi nhận doanh thu đầy đủ và minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động.

Tính đến hết tháng 6/2025, cả nước có 47.078 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, đạt 125,3% so với mục tiêu. Từ khi triển khai đến hết tháng 6/2025, có 238.942 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, đã có 145.929 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng, trong đó có 45.247 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên đã áp dụng, cơ bản hoàn thành theo quy định tại nghị định 70/2025/NĐ-CP.

Ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế, đánh giá: “Kết quả thực tế triển khai đã khả quan hơn mọi kịch bản dự báo. Việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ ghi nhận doanh thu đầy đủ, minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động”.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cũng cho rằng việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đã giúp các hộ kinh doanh bước đầu làm quen với quy trình số hóa, tiết kiệm thời gian, hạn chế rủi ro trong quản lý thuế và tăng tính chủ động trong hoạt động kinh doanh hằng ngày.

Nhìn nhận sâu hơn dưới góc độ chiến lược và hệ thống, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng việc hộ kinh doanh đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử vượt 25,3% so với chỉ tiêu đề ra, không chỉ là một con số vượt kỳ vọng, mà là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số ngành thuế.

“Trong dài hạn, nền tảng dữ liệu từ hóa đơn điện tử sẽ giúp Nhà nước thiết kế chính sách tài khóa vi mô hóa, hỗ trợ đúng đối tượng, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng, ngân hàng và các dịch vụ tài chính cho hộ kinh doanh – từng bước đưa họ trở thành những chủ thể kinh tế chính quy, hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế số toàn diện và bền vững” – ông Huy phân tích.

Hộ kinh doanh sẵn sàng tiếp cận phương thức mới

Chị Nguyễn Thị Hồng, chủ một cửa hàng kinh doanh quần áo tại Tây Hồ, Hà Nội, chia sẻ: “Lúc đầu tôi cũng lo lắng vì không quen thao tác máy tính tiền, cũng sợ bị cơ quan thuế kiểm tra nhiều hơn. Nhưng sau khi được cán bộ thuế hướng dẫn tận nơi, tôi thấy phần mềm khá dễ dùng. Bây giờ ghi nhận doanh thu cũng minh bạch, cuối ngày xem lại không sợ nhầm”.

Ông Trần Văn Hưng, chủ một cửa hàng giày dép tại Cầu Giấy, Hà Nội, cũng bày tỏ sự thoải mái khi sử dụng hóa đơn điện tử: “Tôi tưởng sẽ phải mua máy móc đắt đỏ, phần mềm khó dùng. Nhưng thực tế, khi được hỗ trợ cài đặt, tôi thấy cũng không quá khó. Hơn nữa, cũng không cần nộp giấy tờ như trước”.

Thực tế, nhiều hộ kinh doanh ban đầu có lo ngại về việc sử dụng hóa đơn điện tử sẽ làm lộ doanh thu cao hơn mức khoán trước đây và bị truy thu thuế. Tuy nhiên, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP Hà Nội, khẳng định: “Ngành thuế không thực hiện việc truy thu đối với các chênh lệch doanh thu phát sinh do thay đổi phương thức ghi nhận. Đối với hộ kinh doanh khoán, nếu doanh thu tăng trên 50%, họ chỉ cần thông báo để điều chỉnh mức khoán cho phần thời gian còn lại của năm”.

Đồng thời, để kiểm soát rủi ro và đảm bảo công bằng, ngành thuế đang phối hợp với các nền tảng trung gian thanh toán, vận chuyển để đối soát dữ liệu, thực hiện quản lý theo cơ sở thông tin thay vì cảm tính.

Ngành thuế chuyển động sát nhu cầu thực tế

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết ngành thuế đang nghiên cứu giải pháp kê khai đơn giản qua điện thoại thông minh hoặc thiết bị di động cá nhân, với mục tiêu giúp ngay cả những người không am hiểu công nghệ cũng có thể thao tác dễ dàng.

“Điều quan trọng là các bước phải sát với nhu cầu thực tế, dễ hiểu, dễ làm, không gây áp lực tâm lý hay thủ tục không cần thiết” – ông Sơn nhấn mạnh.

Kết quả khảo sát do VCCI thực hiện với gần 1.400 hộ được công bố ngày 10/7 cho thấy: 73% hộ cho biết thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ; 53% lo ngại thủ tục rườm rà; 49% gặp khó khăn trong thay đổi thói quen; 37% thiếu thời gian và chi phí đầu tư thiết bị; 51% chưa từng được cơ quan thuế hướng dẫn cụ thể.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cần nhìn nhận đây là giai đoạn chuyển đổi quan trọng và không tránh khỏi va vấp.

“Việc thiếu kiến thức công nghệ, tâm lý e ngại hay không nắm rõ chính sách là điều dễ hiểu với nhóm hộ kinh doanh nhỏ, hoạt động lâu năm theo lối quen. Điều cần thiết là có giải pháp thiết thực, phân nhóm hỗ trợ rõ ràng” – ông Tuấn nói.

Từ kết quả khảo sát và nghiên cứu, nhóm chuyên gia VCCI kiến nghị không hồi tố truy thu, xử phạt, tịch thu đối với giai đoạn trước khi hộ áp dụng hóa đơn điện tử. Đồng thời bổ sung quy định phù hợp hơn về kế toán, hóa đơn, chứng từ cho nhóm hộ nhỏ.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Cục Thuế TP.HCM đã đạt được những kết quả nổi bật trong công tác thu ngân sách, đặc biệt là từ khu vực hộ kinh doanh. Với tổng thu ngân sách đạt 292.733 tỉ đồng, tăng 8% so với cùng kỳ, Cục Thuế TP.HCM đã có cơ sở để tự tin về khả năng hoàn thành mục tiêu tăng thu 20% mà Chính phủ đề ra.

Nguồn thu từ khu vực hộ kinh doanh đạt 5.477 tỉ đồng, tăng vọt 213% so với cùng kỳ năm 2024. Con số này không chỉ mang ý nghĩa về mặt giá trị mà còn chiếm tới 31,7% tổng số thu từ hộ kinh doanh trên toàn quốc, cho thấy hiệu quả vượt trội trong công tác quản lý tại TP.HCM. Thành quả này có đóng góp lớn từ việc đẩy mạnh chuyển đổi số, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và thu ngân sách.

Chỉ trong 6 tháng, đã có thêm 22.419 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Việc áp dụng công nghệ đã giúp minh bạch hóa dòng tiền, chuẩn hóa hoạt động kinh doanh và hạn chế thất thu hiệu quả. Sự chuyển đổi số mạnh mẽ này đã giúp Cục Thuế TP.HCM kiểm soát tốt hơn nguồn thu và ngăn chặn các hành vi gian lận thuế.

Tuy nhiên, lãnh đạo ngành thuế xác định cuộc chiến chống thất thu, đặc biệt là gian lận hóa đơn, vẫn là nhiệm vụ sống còn trong 6 tháng cuối năm. Để chống gian lận hóa đơn, Cục Thuế TP.HCM sẽ tận dụng dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích, khoanh vùng các giao dịch đáng ngờ, đặc biệt trong các lĩnh vực rủi ro cao như thương mại điện tử và bán hàng livestream.

Cục Thuế TP.HCM cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với công an, ngân hàng, đơn vị vận chuyển để truy xuất dòng tiền, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi gian lận hóa đơn. Việc này sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và thu ngân sách, đồng thời ngăn chặn các hành vi gian lận thuế. Với nhiệm vụ thu ngân sách cả năm lên tới 501.870 tỉ đồng, việc siết chặt quản lý và chống thất thu hiệu quả sẽ là yếu tố then chốt để Cục Thuế TP.HCM hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.

Để hoàn thành mục tiêu đề ra, Cục Thuế TP.HCM sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý nghiêm các trường hợp gian lận thuế. Đồng thời, Cục Thuế TP.HCM cũng sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng để xây dựng cơ sở dữ liệu lớn, phục vụ công tác quản lý thuế hiệu quả hơn.

Trước những thách thức và cơ hội trong công tác thu ngân sách, Cục Thuế TP.HCM đã sẵn sàng cho giai đoạn tiếp theo. Với sự quyết tâm và nỗ lực không ngừng, Cục Thuế TP.HCM tin tưởng rằng sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu ngân sách năm 2025, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.

…

Áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa quản lý thuế và minh bạch hóa hoạt động thương mại. Tuy nhiên, việc này cũng đặt ra nhiều thách thức cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể trên cả nước. Nghị định 70/2025/NĐ-CP yêu cầu hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Mặc dù chính sách này là cần thiết, nhưng việc triển khai cần được thực hiện đúng cách để không gây khó khăn cho hộ kinh doanh.

Kết quả khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy, mặc dù 94% hộ kinh doanh đã nghe nói đến Nghị định 70/2025/NĐ-CP, nhưng chỉ 11% trong số đó hiểu rõ nghĩa vụ thuế của mình. Hơn một nửa hộ kinh doanh chưa từng được cơ quan thuế liên hệ hay hướng dẫn cụ thể. Điều này cho thấy chính sách đã đến “tai” nhưng chưa chạm được đến tầm “hiểu”, và chưa hiểu thì rất khó thực thi.

Gần 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động trên cả nước chiếm tỷ trọng đáng kể trong nền kinh tế nội địa. Họ không chỉ là những người bán hàng quán chợ, chủ tiệm tạp hóa, quán ăn gia đình… mà còn là những tác nhân lan tỏa việc làm, giữ cho các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ địa phương không đứt gãy. Mặt khác, đây cũng là nhóm dễ bị tổn thương nhất khi chính sách thay đổi đột ngột hoặc thiếu hướng dẫn cụ thể.

Khảo sát của VCCI đã cho thấy rõ hơn những khó khăn mà hộ kinh doanh đang gặp phải khi triển khai hóa đơn điện tử. 73% gặp khó do thiếu kỹ năng công nghệ; 53% lo ngại thủ tục phức tạp; gần một nửa gặp trở ngại do thay đổi thói quen kinh doanh. Thậm chí có tình trạng hiểu sai chính sách, khi không ít hộ kinh doanh lo rằng việc kê khai doanh thu thực tế sẽ làm tăng đột biến số thuế phải nộp so với hình thức thuế khoán trước đây. Vì thế, 63% hộ kinh doanh được khảo sát lựa chọn giảm quy mô, duy trì hoạt động nhưng thu hẹp lại.

Hộ kinh doanh ủng hộ đóng thuế, ủng hộ áp dụng hóa đơn điện tử – nhiều người trong số họ đã khẳng định điều này. Tuy nhiên, để những lợi ích này trở thành hiện thực, điều kiện tiên quyết là chính sách phải được thực thi hiệu quả. Tất cả những gì hộ kinh doanh mong muốn là một lộ trình hợp lý, phù hợp với khả năng thực thi của họ, cùng với cơ chế hỗ trợ thực chất và truyền thông dễ hiểu, dễ tiếp cận.

Từ góc độ chính sách, điều cấp thiết hiện nay không phải là tiếp tục đẩy mạnh áp dụng quy định, mà là thiết kế cơ chế thực hiện phù hợp hơn. Cần có lộ trình phân tầng áp dụng – ưu tiên triển khai ở đô thị lớn, với các hộ kinh doanh có quy mô đáng kể, rồi mới nhân rộng ra toàn quốc. Việc thí điểm trước ở một số địa phương cũng là một cách “thử lửa” chính sách, giúp cơ quan thuế kịp thời hiệu chỉnh trước khi triển khai đại trà. Đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ kỹ thuật, tài chính, truyền thông đồng bộ, cũng như phải đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng kỹ thuật: phần mềm hóa đơn, máy tính tiền kết nối mạng, đào tạo kỹ năng số cho hộ kinh doanh.

Hộ kinh doanh là một phần máu thịt của nền kinh tế địa phương, là cấu phần không thể thiếu trong nền kinh tế quốc gia. Nếu biết lắng nghe, hỗ trợ và dẫn dắt hộ kinh doanh đi cùng, họ sẽ trở thành lực đẩy bền vững nhất cho phát triển kinh tế – xã hội, cho hành trình chuyển đổi số quốc gia.