Sau khi Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 được ban hành, tỉnh Kon Tum và tỉnh Quảng Ngãi sẽ được sáp nhập thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Quảng Ngãi. Việc này đã đặt ra nhiều thách thức và cơ hội cho ngành giáo dục địa phương.

Ông Nguyễn Ngọc Thái, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ngãi, đã chia sẻ về những thuận lợi và khó khăn của giáo dục địa phương sau sáp nhập. Theo ông Thái, trên tinh thần thực hiện Nghị quyết số 202/2025/QH15, chủ trương của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Nội vụ, việc sáp nhập tổ chức ngành giáo dục giữa hai địa phương Kon Tum và Quảng Ngãi là bước đi mang tính chiến lược nhằm kiện toàn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hiện nay.

Về mặt thuận lợi, ông Thái cho rằng sự thống nhất cao trong chỉ đạo từ lãnh đạo tỉnh tạo nền tảng vững chắc cho quá trình triển khai các chủ trương, chính sách giáo dục. Cùng với đó là sự đồng lòng, ủng hộ tích cực từ đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân viên tại cả hai địa phương Kon Tum và Quảng Ngãi đã góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa các định hướng chung một cách hiệu quả và bền vững.

Bên cạnh đó, sự tương đồng về đặc điểm dân cư, điều kiện kinh tế – xã hội giữa hai địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc phối hợp, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác quản lý, điều hành và phát triển hệ thống giáo dục. Sự gần gũi về bối cảnh thực tiễn giúp hai bên dễ dàng tiếp cận, học hỏi và vận dụng linh hoạt các mô hình quản trị giáo dục phù hợp.

Một số lợi thế nổi bật khác cũng đang mở ra cơ hội phát triển đồng bộ cho ngành giáo dục địa phương. Quy mô tổ chức lớn hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quy hoạch tổng thể, việc sáp nhập giúp hình thành một hệ thống giáo dục có quy mô lớn hơn và phát triển giáo dục đồng bộ, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh và khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Đồng thời, tạo cơ hội phân bổ nguồn nhân lực một cách hợp lý giữa các vùng, góp phần giải quyết tình trạng chênh lệch về đội ngũ, tạo sự cân bằng trong tiếp cận giáo dục, nhất là ở những khu vực khó khăn.

Tuy nhiên, ông Thái cũng chỉ ra những khó khăn nhất định mà giáo dục địa phương sẽ phải đối mặt. Với địa bàn rộng, trải dài từ các xã biên giới đến đặc khu Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi đang đối mặt với nhiều thách thức trong phát triển giáo dục. Điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều khó khăn. Việc tổ chức lại bộ máy quản lý tại Sở Giáo dục và Đào tạo gặp không ít trở ngại do còn thiếu biên chế so với chỉ tiêu được giao.

Không chỉ vậy, sự chênh lệch về cơ sở vật chất, chất lượng đội ngũ giáo viên và trình độ học sinh giữa các vùng miền vẫn là bài toán nan giải. Nếu không có các chính sách phân bổ nguồn lực và điều tiết hợp lý, dẫn đến nguy cơ phát triển không đồng đều giữa các khu vực.

Hiện nay, đội ngũ giáo viên trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi cơ bản đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học ở tất cả các cấp học. Tuy nhiên, đối với bậc học mầm non, tiểu học vẫn còn thiếu giáo viên so với quy định ở một số môn mang tính chất đặc thù như Mỹ thuật, Âm nhạc, Tin học, Công nghệ; đối với bậc học trung học cơ sở, trung học phổ thông vẫn còn thiếu cục bộ tại một số đơn vị.

Để khắc phục tình trạng này, thời gian tới, Sở sẽ thực hiện rà soát, tổng hợp và tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh giao bổ sung biên chế để thực hiện tuyển dụng theo quy định. Trong thời gian chờ giao chỉ tiêu biên chế, các đơn vị cơ sở giáo dục có thể hợp đồng giáo viên để giảng dạy, ngành cũng khuyến khích các trường phân công giáo viên dạy liên trường trên cùng địa bàn.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Giáo dục và Đào tạo thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và lĩnh vực giáo dục và đào tạo của phòng chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Trong đó, Sở Giáo dục và Đào tạo được giao nhiệm vụ thực hiện toàn bộ việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển, bổ nhiệm, thăng hạng chức danh nghề nghiệp, thay đổi chức danh nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá đối với đội ngũ nhà giáo, nhân sự quản lý, viên chức và người lao động trong tất cả các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh theo quy định tại Nghị định số 142/2025/NĐ-CP.

Đồng thời, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo bổ nhiệm lãnh đạo quản lý cấp trung học phổ thông (hoặc trường liên cấp có cấp cao nhất là trung học phổ thông) và các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo; còn cấp trung học cơ sở trở xuống do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, đặc khu bổ nhiệm.

Ông Thái cho biết, liên quan đến các nội dung trên, sau khi Thông tư chính thức được ban hành, chúng tôi sẽ thực hiện theo quy định.

Tại kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết mở rộng phổ cập cho trẻ mầm non từ 3-5 tuổi, với mục tiêu đến năm 2030, 100% tỉnh, thành đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho toàn bộ trẻ từ 3-5 tuổi.

Cùng với đó, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị quyết áp dụng từ năm học 2025-2026.

Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ngãi cho biết, tỉnh đang tích cực triển khai các bước chuẩn bị nguồn lực nhằm đảm bảo chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và đồng bộ.

Thứ nhất, tăng cường cơ sở vật chất và mạng lưới trường lớp. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ngãi chỉ đạo các địa phương rà soát, quy hoạch lại mạng lưới trường lớp, ưu tiên các xã còn thiếu lớp cho trẻ mầm non từ 3 tuổi.

Việc thống kê số lượng trẻ 3-4 tuổi chưa đến trường, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đang được triển khai nhằm xây dựng kế hoạch hành động giai đoạn 2025-2028.

Trong kế hoạch này, tỉnh Quảng Ngãi sẽ duy trì và nhân rộng các mô hình hiệu quả như bán trú dân nuôi, nhóm cha mẹ nòng cốt, đồng thời đầu tư xây dựng thêm phòng học, nhà vệ sinh, bếp ăn bán trú cho các trường mầm non và phổ thông, đảm bảo điều kiện học tập và sinh hoạt cho học sinh.

Thứ hai, chuẩn bị đội ngũ giáo viên. Tỉnh Quảng Ngãi sẽ xây dựng Đề án phát triển đội ngũ giáo viên giai đoạn 2026-2030, trong đó tập trung vào tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng giáo viên mầm non để đáp ứng yêu cầu phổ cập từ 3 tuổi.

Đặc biệt, tỉnh quan tâm đến chính sách hỗ trợ giáo viên mầm non ngoài công lập nhằm giữ chân và thu hút nhân lực chất lượng. Song song đó, công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ hiện có cũng được đẩy mạnh, gắn với chuẩn nghề nghiệp và yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục.

Thứ ba, bảo đảm nguồn tài chính. Ủy ban nhân dân tỉnh đã giao Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Sở Tài chính và chính quyền các địa phương lập dự toán ngân sách cho việc thực hiện chính sách miễn học phí và phổ cập giáo dục mầm non.

Ngoài nguồn ngân sách nhà nước, tỉnh cũng đang tích cực huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ thêm cho các trường. Đồng thời, Quảng Ngãi đang xây dựng cơ chế hỗ trợ học phẩm, đồ dùng cá nhân cho học sinh thuộc diện khó khăn, theo quy định tại Nghị định 66/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Thứ tư, chuyển đổi số và quản trị giáo dục. Tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý giáo dục, từ khâu tuyển sinh, quản lý học sinh đến đánh giá chất lượng giáo viên và trường học. Công tác giám sát, kiểm tra việc thực hiện chính sách tại các địa phương cũng được tăng cường nhằm đảm bảo hiệu quả và công bằng trong triển khai.

Đối với chính sách miễn học phí cho học sinh phổ thông công lập và ngoài công lập từ năm học 2025-2026, ông Nguyễn Ngọc Thái cho hay, để thực hiện, tỉnh Quảng Ngãi đang tính toán ngân sách địa phương cần bổ sung, căn cứ theo mức học phí hiện hành và số lượng học sinh.

Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Sở Tài chính lập dự toán ngân sách, trình Hội đồng nhân dân tỉnh phê duyệt. Đồng thời, tỉnh xây dựng cơ chế giám sát việc miễn học phí, đảm bảo đúng đối tượng thụ hưởng và đẩy mạnh công tác tuyên truyền để tạo sự đồng thuận từ phụ huynh và nhà trường.

Kon Tum – Một điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá vẻ đẹp của ruộng bậc thang vào cuối tháng 7. Xã Ngọc Linh, cách trung tâm Kon Tum hơn 100 km, là một điểm đến nổi tiếng với dược liệu sâm cùng tên. Tuy nhiên, ít người biết rằng nơi đây còn có những ruộng bậc thang đổi sắc vàng rực rỡ vào cuối tháng 7.

Ruộng nằm bên triền núi Ngọc Linh, khối núi cao nhất miền Trung thuộc hai tỉnh Quảng Ngãi và Quảng Nam. Xã Ngọc Linh là nơi sinh sống chủ yếu của người đồng bào dân tộc Xơ Đăng. Họ thường dựng những chòi bằng nứa lá gần ruộng để nghỉ ngơi khi canh tác lúa. Mùa lúa ở Ngọc Linh bắt đầu từ giữa tháng 3 và kéo dài đến cuối tháng 7. Do điều kiện tự nhiên đặc trưng, mỗi năm bà con chỉ gieo trồng một vụ lúa xuân hè, với thời gian canh tác khoảng 4 tháng, để đảm bảo cây lúa sinh trưởng tốt và cho năng suất cao.

Người dân xã Ngọc Linh thường gọi gia đình, họ hàng làm giúp nhau mỗi khi tới mùa gặt. Do địa hình chia cắt mạnh, diện tích mỗi ô ruộng đều rất nhỏ hẹp, người dân nơi đây không thể sử dụng máy móc hay trâu bò trong sản xuất. Từ khâu bừa đất, cấy lúa cho đến thu hoạch đều được thực hiện hoàn toàn thủ công.

Người dân gặt lúa bằng liềm, gom thành lọn. Sau khi gom lúa lại một chỗ, người dân tuốt lúa bằng chiếc bồ, một công cụ truyền thống được làm bằng tre và mây. Ông A Biên cho biết bồ được người Xơ Đăng làm bằng tre và mây, để đập lúa và tách hạt. Cấu tạo của bồ gồm ba bộ phận chính. Thân bồ là tấm phên lớn đan bằng tre có độ dẻo nhất định, dựng đứng như một vách chắn nhằm hạn chế hạt lúa văng ra ngoài trong quá trình đập. Bên trong lòng bồ là khung đập, gồm các thanh gỗ chắc chắn xếp song song theo chiều ngang, đóng vai trò như mặt sàn khi người dân vung bó lúa đập mạnh, làm hạt bung khỏi bông. Đáy bồ được thiết kế lõm xuống với độ sâu vừa phải làm khoang chứa, hạt lúa sau khi tách khỏi bông rơi xuống.

Gần đây, ruộng bậc thang ở triền núi Ngọc Linh thu hút những bạn trẻ thích đi du lịch khám phá, quay video trải nghiệm. Chị Huyền Tỷ, một TikToker, cho biết nhiều người xem bất ngờ khi ruộng bậc thang nơi đây đẹp không thua kém ruộng ở vùng Tây Bắc.

Theo UBND xã Ngọc Linh, xã có diện tích trồng lúa hơn 300 ha. Gắn với cây lúa, người Xơ Đăng còn gìn giữ nhiều giá trị văn hóa như Lễ hội mừng lúa mới – để cả làng sum họp, dâng lễ tạ ơn thần linh đã ban hạt gạo; lễ cúng máng nước thể hiện sự trân trọng với nguồn nước quý giá từ rừng già.

Ngày 1/7, tỉnh Quảng Ngãi chính thức được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai tỉnh Quảng Ngãi và Kon Tum. Trước thời điểm lịch sử này, cả hai địa phương đã hoàn thành kế hoạch xóa nhà tạm, nhà dột nát – một vấn đề an sinh xã hội cấp thiết. Hơn 9.000 căn nhà tạm đã được thay thế bằng những mái nhà kiên cố, giúp hàng nghìn hộ dân có chỗ ở ổn định, khơi dậy tinh thần vượt khó và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Trước đó, tại Quảng Ngãi cũ, chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo, người có công và gia đình chính sách đã được hoàn thành sớm hơn 2 tháng so với yêu cầu của Chính phủ. Đến ngày 20/6, toàn tỉnh đã hoàn thành xây mới và sửa chữa 6.331 căn nhà, gồm 4.149 căn xây mới và 2.182 căn sửa chữa, với tổng kinh phí hơn 319 tỷ đồng.

Không chỉ Quảng Ngãi, Kon Tum cũng đã hoàn thành xây mới và sửa chữa 2.740 căn nhà, đạt 100% chỉ tiêu, với tổng kinh phí thực hiện khoảng 148,8 tỷ đồng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, đoàn thể và người dân đã giúp đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo chất lượng của chương trình.

Những mái nhà kiên cố không chỉ là chốn che nắng mưa mà còn là biểu tượng của một khởi đầu đúng hướng, nơi chính quyền đặt người dân ở vị trí trung tâm, bắt đầu từ điều căn bản nhất – an cư để lạc nghiệp. Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Bùi Thị Quỳnh Vân nhấn mạnh, những mái nhà kiên cố không chỉ là chốn che nắng che mưa, mà còn là nơi ươm mầm hy vọng, nơi bắt đầu cho hành trình thoát nghèo, ổn định cuộc sống và xây dựng tương lai tốt đẹp hơn cho hàng nghìn hộ dân.

Điều quan trọng hơn là phải giúp người dân thực sự vươn lên trong cuộc sống. Việc xóa nhà tạm chỉ là bước đầu, nhưng điều cốt lõi vẫn là nâng cao chất lượng sống cho người dân. Để thực hiện được điều này, tỉnh Quảng Ngãi mới cần tiếp tục huy động nguồn lực và sự hỗ trợ từ cộng đồng để giúp người dân phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống.

Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi mới sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức, nhưng với sự quyết tâm và nỗ lực của chính quyền, đoàn thể và người dân, hy vọng rằng tỉnh sẽ đạt được những mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống cho người dân. Đây cũng là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử phát triển của tỉnh, mở ra một tương lai tươi sáng cho hàng nghìn hộ dân.

Thông tin từ các nguồn chính thức cũng cho biết, việc thành lập tỉnh Quảng Ngãi mới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vùng, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, xã hội và an sinh.