Thủ đô Hà Nội đang tích cực triển khai nhiều giải pháp để cải thiện môi trường sông Tô Lịch, trong đó tập trung vào việc xây dựng hệ thống đập dâng để giữ nước và điều tiết dòng chảy. Mới đây, vào tháng 2/2025, đập dâng đầu tiên trên sông Tô Lịch đã được khởi công tại khu vực hạ lưu sông, thuộc phường Thanh Liệt, Hà Nội. Công trình này đặt tại khu vực cầu Quang với mục tiêu hồi sinh con sông huyết mạch của Thủ đô.

Đập dâng đầu tiên hiện đang được hoàn thiện với kết cấu bê tông ở phần lòng đập và xung quanh. Để thi công, đơn vị xây lắp đã dựng tường thép bao quanh khu vực đập nhằm ngăn nước tràn vào công trường và dành khoảng 8m lòng sông cho nước lưu thoát. Công trình do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Thành phố Hà Nội làm chủ đầu tư, và Công ty CP Xây dựng, dịch vụ và thương mại 68 là nhà thầu thi công. Đập dâng có chức năng giữ mực nước ổn định cho sông Tô Lịch quanh năm và điều tiết dòng chảy để cải thiện chất lượng nước thông qua dẫn bổ cập từ sông Hồng.

Đáng chú ý, đập dâng cao su được thiết kế với nhiều ưu điểm so với đập truyền thống như chi phí thấp, thi công nhanh, chịu được lún không đều và có thể xả lũ tốt. Công trình có chức năng tương tự đập tràn hay cống có cửa van, kết cấu ngăn nước của đập bằng túi cao su liên kết với móng đập, có thể điều chỉnh mực nước bằng cách bơm hoặc xả khí/nước vào túi.

Sông Tô Lịch có độ dốc không đáng kể, chênh lệch cao độ đáy sông tại điểm đầu đường Hoàng Quốc Việt và điểm cuối Thanh Liệt khoảng 2m, nên lượng nước bổ cập vào sông với lưu lượng thấp không đủ tạo dòng chảy và dâng nước trên toàn bộ chiều dài sông. Do đó, đập dâng sẽ giữ lại một phần nước để duy trì dòng chảy và mực nước tối thiểu, tránh tình trạng khô cạn lòng sông.

Theo kế hoạch, sông Tô Lịch sẽ có tổng cộng 3 đập dâng được xây dựng tại các vị trí: Cầu Quang (huyện Thanh Trì), cầu Cót (quận Cầu Giấy) và cầu Dậu (quận Hoàng Mai). Ba điểm này sẽ chia tuyến sông dài hơn 14km thành các đoạn ngắn, giúp kiểm soát nguồn nước và giảm tải ô nhiễm.

Đập dâng ở Thanh Liệt gồm hai lớp chắn nước và một đài quan sát trên cao. Phần nổi của đập được thiết kế mang đậm yếu tố truyền thống, với mái hình nón, hoa văn cổ điển và màu sắc trang nhã. Đài quan sát bát giác có cột bê tông, mái tôn giả ngói, phần hoa văn sơn vàng, tạo cho công trình vừa có nét cổ kính, vừa hiện đại.

Sông Tô Lịch dài 13,4km, điểm đầu là mương Nghĩa Đô đường Hoàng Quốc Việt, điểm cuối thoát ra sông Nhuệ qua cửa điều tiết đập Thanh Liệt và thoát ra sông Hồng qua tuyến hạ lưu sông Kim Ngưu về trạm bơm Yên Sở. Do Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá thu gom, xử lý hầu hết nước thải đổ vào sông Tô Lịch và không bổ cập trở lại nên sông đối diện nguy cơ cạn kiệt vào mùa đông xuân.

Để bổ sung nước cho sông, Hà Nội đã tính nhiều giải pháp, trong đó có làm cống dẫn nước từ sông Hồng vào, tạm thời lấy nước đã xử lý của Hồ Tây bổ sung, xây đập dâng giữ nước. Ngoài xây dựng đập dâng, hiện công tác nạo vét, thanh thải lòng sông, chống sạt lở hai bên bờ đang được thực hiện. Dự kiến, công trình đập tràn sẽ hoàn thành vào tháng 8/2025, và việc lấy nước vào sông Tô Lịch sẽ được thực hiện từ tháng 9/2025.

VietnamPlus đã đưa tin về việc khởi công đập dâng đầu tiên trên sông Tô Lịch, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực cải thiện môi trường sông Tô Lịch.

Thủ đô Hà Nội sở hữu tuyến du lịch sông Hồng, một trong những tuyến trọng điểm của ngành du lịch. Nếu được khai thác một cách hiệu quả, Hà Nội có thể “đánh thức” được tiềm năng và giá trị của các di sản, làng nghề ven sông. Dọc theo đoạn sông Hồng chảy qua Hà Nội từ Ba Vì đến Phú Xuyên, gần 30 di tích lịch sử, văn hóa nổi bật đang chờ đợi du khách khám phá, bao gồm các địa điểm như di tích thờ Tản Viên Sơn Thánh, đền Hát Môn, đền Dầm, đền Đại Lộ, Chùa Mẫu, đình Chèm, đền Ghềnh, đền Rừng… Bên cạnh đó, dọc theo bờ sông Hồng còn xuất hiện nhiều làng nghề truyền thống như làng giấy Yên Thái, làng đào Nhật Tân, làng gốm Bát Tràng, làng nghề mây tre đan…

Để khai thác tuyến du lịch này, nhiều công ty lữ hành đã triển khai các tour du lịch như “Những nhịp cầu hạnh phúc”, “Ấn tượng sông Hồng” và các chương trình “Trên dòng sông Phật pháp”. Tuy nhiên, việc khai thác tuyến du lịch này vẫn còn nhiều khó khăn do hạ tầng và bến bãi chưa đáp ứng được yêu cầu.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết, tuyến du lịch sông Hồng là tuyến trọng điểm của Hà Nội và các địa phương đã đầu tư cải tạo, tăng trải nghiệm bằng sản phẩm ẩm thực độc đáo của địa phương. Tuy nhiên, việc khai thác tuyến du lịch này vẫn còn nhiều khó khăn do hạ tầng và bến bãi chưa đáp ứng được yêu cầu.

PGS.TS Phạm Hồng Long, Trưởng khoa Du lịch học, cho rằng sự chồng chéo trong các chính sách, quy định về cấp phép, quản lý bến tàu thủy nội địa và phương tiện đường thủy khiến nhiều nhà đầu tư không dám vận hành, khai thác sản phẩm du lịch đường sông tại Hà Nội.

Hiện nay, các đơn vị lữ hành vẫn chưa khai thác hết dư địa của du lịch sông Hồng do nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là hạ tầng và bến bãi. Để phát triển du lịch sông Hồng, cần có sự liên kết giữa các doanh nghiệp lữ hành, nhà đầu tư và các địa phương trong việc xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng phục vụ tuyến du lịch đường thủy trên sông Hồng.

Tại phường Thượng Cát, sở hữu nhiều tài nguyên di sản như tuyến đình Nhật Tảo-đình Đông Ngạc – đình Chèm – làng cổ Đông Ngạc, làng nghề giò chả Thượng Cát…, đây là nguồn tài nguyên to lớn để phát triển công nghiệp văn hóa. Bà Lê Thị Thu Hương, Chủ tịch UBND phường Thượng Cát, khẳng định sẽ khai thác tiềm năng du lịch văn hóa gắn với dòng sông, kết nối với các điểm du lịch khác trên địa bàn thành phố.

Xã Bát Tràng, nằm ven sông Hồng, từ lâu là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất trên hành trình du lịch “Ấn tượng sông Hồng”. Nơi đây được biết đến là vùng địa linh với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể có giá trị. Ông Phạm Huy Khôi, Trưởng ban Kinh tế Ngân sách Hội đồng Nhân dân xã Bát Tràng, cho biết xã đang xúc tiến chuyển đổi mô hình BTST sang Khu Phát triển thương mại và văn hóa theo Nghị quyết mà HĐND TP vừa thông qua.

Sở Du lịch Hà Nội đang trình Dự thảo Kế hoạch Phát triển sản phẩm du lịch đường sông dọc hai bờ sông Hồng thành phố Hà Nội năm 2025 và những năm tiếp theo. Dự kiến, kế hoạch sẽ được triển khai từ năm 2025, với mục tiêu phát triển tuyến du lịch đường sông trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng của Thủ đô Hà Nội.