Ngày 27 tháng 7, Hiệp hội Thanh long Bình Thuận thông báo rằng 5 lô hàng xuất khẩu sang châu Âu đã được cấp giấy phép tạm thời. Tuy nhiên, quy trình chuẩn vẫn chưa được ban hành, gây ra nhiều lo lắng cho các doanh nghiệp. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận, xác nhận với Báo Thanh Niên rằng sau khi Thủ tướng Phạm Minh Chính có ý kiến chỉ đạo về việc xử lý thông tin liên quan đến ngành hàng thanh long và hồ tiêu “tắc đường” xuất khẩu, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã cấp giấy chứng nhận cho 5 lô hàng thanh long xuất khẩu sang châu Âu với khối lượng khoảng 5 tấn vào chiều ngày 25 tháng 7.

Giấy chứng nhận này chỉ được cấp tạm thời và chưa có quy trình chuẩn, khiến các doanh nghiệp lo lắng về việc xuất khẩu hàng hóa trong thời gian tới. Ông Huỳnh Cảnh cho biết thêm rằng do thủ tục kéo dài gần một tháng, chỉ khoảng 40-50% hàng hóa còn đủ chuẩn xuất khẩu. Hiệp hội đang liên hệ với các doanh nghiệp để nắm lại thông tin và số lượng hàng hóa cần làm thủ tục xuất khẩu trong tuần tới.

Trước đây, việc test nhanh và hoàn thành thủ tục xuất khẩu chỉ mất một ngày. Tuy nhiên, hiện nay, phải chờ 2 ngày mới được cấp giấy chứng nhận, điều này ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, xác nhận sở đã nhận yêu cầu và hồ sơ của 5 doanh nghiệp và trình UBND ký đột xuất để gỡ khó cho doanh nghiệp. Sở đang chờ Bộ giải quyết bổ sung biểu mẫu xuất khẩu cho châu Âu.

Một doanh nghiệp xuất khẩu cho biết sau văn bản chỉ đạo của Thủ tướng, họ liên hệ lại với đối tác châu Âu nhưng bị từ chối nhận hàng do nguồn cung gián đoạn. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long và hồ tiêu.

Văn phòng Chính phủ đã có công văn gửi Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc xử lý thông tin liên quan đến ngành hàng thanh long và hồ tiêu xuất khẩu. Các doanh nghiệp đang chờ đợi quy trình chuẩn được ban hành để có thể xuất khẩu hàng hóa một cách thuận lợi.

Việc chậm trễ trong việc cấp giấy chứng nhận và ban hành quy trình chuẩn đã gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long và hồ tiêu. Hiệp hội Thanh long Bình Thuận đang nỗ lực làm việc với các cơ quan chức năng để giải quyết các vấn đề này và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu.

Hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP tại tỉnh Lâm Đồng đang bước vào chính vụ thu hoạch nhưng gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, dẫn đến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.

Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ việc chưa có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ký Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM.

Trước đó, Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ký ngày 19/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, đã chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc. Bởi trước đây, các doanh nghiệp vốn quen làm việc với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng – nơi phụ trách cấp giấy chứng nhận.

Trở ngại trong quy trình chứng nhận không chỉ gây thiệt hại lớn cho các hộ dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu mà còn ảnh hưởng đến những đơn hàng xuất khẩu về sau. Tình trạng này đã được Hiệp hội thanh long Bình Thuận kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador.

Theo Hiệp hội thanh long Bình Thuận, thiệt hại bằng tiền không quan trọng bằng lòng tin. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến ngành xuất khẩu thanh long mà còn tác động tiêu cực đến mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và các đối tác châu Âu.

Được biết, trước những khó khăn trên, các cơ quan chức năng đang nỗ lực tìm giải pháp để tháo gỡ vướng mắc, giúp các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu thuận lợi hơn. Trong đó, việc cấp giấy chứng nhận An toàn thực phẩm cho các lô hàng xuất khẩu đang được đẩy nhanh tiến độ để không làm ảnh hưởng đến tiến độ xuất khẩu của doanh nghiệp.

Thanh long là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của tỉnh Lâm Đồng, với sản lượng lớn và được nhiều đối tác trên thế giới ưa chuộng. Vì vậy, việc tháo gỡ những vướng mắc trong quy trình chứng nhận An toàn thực phẩm cho thanh long xuất khẩu không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại mà còn góp phần duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu của tỉnh.