Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng trong nhiều ngành nghề. Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Anphabe, có bốn ngành nghề đang dẫn đầu xu hướng này và dự báo sẽ tiếp tục trong thời gian tới.

Ngành Công nghệ thông tin (CNTT) là một trong những ngành đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng. Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực này rất cao, nhưng nguồn cung không đủ đáp ứng. Hiện Việt Nam có hơn 100 trường đào tạo CNTT, mỗi năm cung cấp khoảng 50.000 kỹ sư. Tuy nhiên, thị trường lao động đang cần đến 400.000 nhân lực trong lĩnh vực này. Đặc biệt, chỉ có 35% kỹ sư tốt nghiệp có thể đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, số còn lại cần được đào tạo lại. Không chỉ vậy, ngành CNTT cũng nằm trong top 3 ngành có mức lương cao tại Việt Nam, trung bình gần 20 triệu đồng mỗi tháng.

Ngành Y cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng. Mặc dù số lượng cơ sở đào tạo y khoa ngày càng tăng, tỷ lệ thí sinh đậu vào ngành này vẫn khá thấp. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế, đặc biệt là tại các vùng sâu, vùng xa. Việc đảm bảo nguồn nhân lực y tế đủ và chất lượng sẽ giúp đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của cộng đồng.

Ngành Xây dựng đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ do nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng tăng lên nhanh chóng. Nhu cầu tuyển dụng nhân lực cho các vị trí như kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng, kỹ sư giám sát thi công đang rất cao, đặc biệt là những nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng đang được triển khai mạnh mẽ, tạo ra nhu cầu việc làm lớn cho ngành này.

Cuối cùng là ngành Công nghệ – Kỹ thuật ô tô, với nhu cầu nguồn nhân lực tăng cao do các doanh nghiệp gia tăng đầu tư và mở rộng quy mô sản xuất. Nhu cầu nhân sự không chỉ tập trung ở khâu sản xuất mà còn ở các vị trí như sửa chữa và bảo dưỡng ô tô. Đây chính là cơ hội việc làm rất lớn cho nhân lực lĩnh vực Công nghệ – Kỹ thuật ô tô, với cơ hội tham gia vào các vị trí thiết kế, sản xuất và ứng dụng các công nghệ mới.

Như vậy, bốn ngành nghề này đang có nhu cầu nhân lực rất cao và dự báo sẽ tiếp tục trong thời gian tới. Các chuyên gia và doanh nghiệp hy vọng sẽ có nhiều giải pháp để giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực này. Một số giải pháp có thể được đưa ra như tăng cường đào tạo và huấn luyện nguồn nhân lực, cải thiện chính sách thu hút và giữ chân nhân viên, hay đẩy mạnh hợp tác giữa các doanh nghiệp và trường học để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường lao động. Thông tin chi tiết có thể được tham khảo tại anphabe.com.

Trong bối cảnh chuyển dịch xanh đang trở thành xu thế toàn cầu, năng lực ‘tư duy và hành động có trách nhiệm với môi trường’ đã được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) xếp vào tốp 10 kỹ năng việc làm quan trọng nhất từ 2025–2030. Tuy nhiên, tại Việt Nam, lĩnh vực môi trường và bảo tồn thiên nhiên vẫn đang đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.

Việt Nam là một trong 16 quốc gia sở hữu đa dạng sinh học cao nhất thế giới, nhưng đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái ngày càng gia tăng. Theo Quỹ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã (WWF) Việt Nam, trong 17 Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam đang nỗ lực đạt được, thì 3 mục tiêu về sinh thái (bao gồm SDG13 – Hành động vì khí hậu; SDG14 – Tài nguyên và môi trường biển; SDG15 – Tài nguyên và môi trường đất liền) vẫn còn đang tiến triển chậm hơn so với lĩnh vực giáo dục chất lượng, xóa nghèo, bình đẳng giới.

Trước thực trạng này, công tác bảo tồn không chỉ là trách nhiệm của ngành môi trường nói riêng, mà còn cần được lồng ghép vào giáo dục, truyền thông, chính sách, hoạt động doanh nghiệp… Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng cao thì nguồn nhân lực lại đang bị bỏ ngỏ. Thực trạng sinh viên bảo tồn mới ra trường thiếu kinh nghiệm thực tế và kỹ năng mềm cần thiết là một vấn đề phổ biến.

Nhiều sinh viên gặp khó khăn trong tìm việc làm do thiếu kinh nghiệm thực tế, kỹ năng mềm chưa hoàn thiện, thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động. Bên cạnh đó, nhiều nhà tuyển dụng thường yêu cầu ứng viên có kinh nghiệm, tạo rào cản lớn cho sinh viên mới ra trường. Từ đó dẫn đến một vòng luẩn quẩn: không có kinh nghiệm thì khó tìm việc, không có việc thì không có kinh nghiệm.

Nhận diện rõ khoảng trống này, từ năm 2022, Trung tâm Hành động vì động vật hoang dã Việt Nam (WildAct) đã khởi xướng Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên (SCNC). Sau 3 năm liên tiếp tổ chức (2022–2024), hội nghị đã ghi nhận hàng trăm đơn đăng ký tham dự SCNC đến từ sinh viên, nhà bảo tồn trẻ trên khắp cả nước; hơn 100 đề tài nghiên cứu, sáng kiến được nộp cho SCNC; 30% người tham dự đã tìm được việc làm hoặc có bước tiến trong nghề nghiệp sau hội nghị; 22% người tham dự trở thành học viên cao học, nghiên cứu sinh lĩnh vực liên quan đến bảo tồn sau khi được truyền cảm hứng tại SCNC; 58% người tham dự SCNC là nữ giới, tạo cơ hội và thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong các ngành STEM.

Chia sẻ về những rào cản trong phát triển nguồn nhân lực cho ngành bảo tồn, Tiến sĩ Trang Nguyễn – Giám đốc WildAct nhận định: “Nghề bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam đến nay vẫn chưa được hiểu đúng. Đa số mọi người, kể cả giới trẻ, chưa được cập nhật và chưa hiểu rõ công việc bảo tồn thiên nhiên là gì. Các bạn thường nghĩ bảo tồn là công việc dành riêng cho cán bộ bảo vệ rừng, kiểm lâm. Thực tế, nghề bảo tồn rất đa dạng, từ nghiên cứu, khảo sát điều tra, cho đến các hoạt động nâng cao nhận thức, giáo dục, truyền thông ngay cả ở thành thị, không chỉ giới hạn ở công việc thực địa sâu trong rừng núi hay xa xôi ngoài biển đảo.

Do chưa có cái nhìn toàn diện về ngành bảo tồn, việc thu hút nhân lực chất lượng cao cũng bị ảnh hưởng. Nhiều bạn trẻ không nhìn thấy được con đường sự nghiệp rõ ràng trong lĩnh vực này, và điều đó vô hình trung làm giảm sức hấp dẫn của một ngành đang giữ vai trò then chốt trong phát triển bền vững”.

Không chỉ là bệ phóng cho những bạn trẻ theo đuổi sự nghiệp bảo tồn, SCNC các năm còn đóng vai trò lan tỏa tư duy “Environmental stewardship” đến nhiều lĩnh vực khác như luật, truyền thông hay giáo dục.

Chia sẻ về những cơ hội sau SCNC năm 2024, nữ sinh viên Hải Trang cho biết: “Là sinh viên ngành Luật, SCNC đã giúp em trau dồi nhiều kỹ năng, đặc biệt là phân tích và nghiên cứu. Những kiến thức, kỹ năng tại SCNC đã giúp em ứng dụng rất nhiều vào công việc thực tế: nghiên cứu chính sách và pháp luật về môi trường”.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tính đến 2023 Việt Nam có 39 “việc làm xanh” (việc làm bền vững trong mọi lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, hành chính… góp phần bảo tồn, phục hồi và nâng cao chất lượng môi trường), cùng với 88 ngành nghề khác có xu hướng chuyển dịch xanh hóa. Các việc làm xanh được dự báo sẽ tăng vọt lên 41% trong tương lai gần, phản ánh xu hướng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xanh tại Việt Nam.

Cũng theo Tiến sĩ Trang Nguyễn, hiện SCNC 2025 mùa thứ 4 của Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên đã chính thức mở đơn đăng ký chào đón sự tham gia của sinh viên, nhà bảo tồn trẻ, chuyên gia đầu ngành, cùng các tổ chức và doanh nghiệp quan tâm đến phát triển bền vững và môi trường.

Hội nghị dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025 tại TP Hồ Chí Minh, dự kiến sẽ bao gồm các phiên thuyết trình, trình bày poster, tọa đàm chuyên đề, workshop kỹ năng và hoạt động thực địa tại. Những đề tài xuất sắc nhất sẽ được trao giải nhằm ghi nhận nỗ lực nghiên cứu của các bạn trẻ.

Thông tin đăng ký được cập nhật trên trang Facebook chính thức của WildAct: www.facebook.com/WildActvn