Đánh thuế thu nhập cá nhân không chỉ là một biện pháp nhằm mục đích thu được nguồn thu ngay lập tức mà còn đòi hỏi sự khéo léo trong thiết kế, truyền thông và triển khai chính sách. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đề xuất mới về giao dịch bất động sản trong Dự thảo Luật thuế Thu nhập cá nhân, nơi mà sự vắng mặt của cái gọi là ‘nghệ thuật đánh thuế’ có thể gây ra những tác động không mong muốn.

Một trong những yếu tố quan trọng trong việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân là thuế suất biên. Thuế suất biên là mức thuế áp dụng cho phần thu nhập tăng thêm của cá nhân. Nếu thuế suất biên quá cao, điều này có thể làm giảm lợi ích của người lao động khi họ làm thêm giờ hoặc tăng thu nhập. Hệ quả là giảm cung lao động chất lượng cao và năng suất lao động của toàn xã hội.

Ví dụ cụ thể, nếu một người đang nhận mức lương 50 triệu đồng/tháng và có thể tăng lên 60 triệu đồng/tháng nhờ làm thêm, nhưng phần thu nhập tăng thêm này bị đánh thuế 30%, thì lợi ích thực nhận sẽ giảm đáng kể. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây thiệt hại cho nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh đang cố gắng kích thích tăng trưởng và phát triển.

Cá nhân thường sử dụng ba cách phổ biến để tránh thuế thu nhập cá nhân khi đối mặt với mức thuế cao. Họ có thể chuyển đổi thu nhập thành các hình thức không chịu thuế như quà tặng, phúc lợi ngoài lương, hoặc báo cáo thu nhập thấp hơn thực tế. Một số trường hợp thậm chí chuyển sang làm việc trong khu vực phi chính thức để không bị truy thu thuế. Những hành vi này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn làm suy yếu sự công bằng và lòng tin vào hệ thống thuế.

Để đảm bảo hiệu quả kinh tế, chính sách thuế thu nhập cá nhân cần được thiết kế sao cho thuế suất biên không quá cao, đặc biệt là ở nhóm thu nhập trung cao – là nhóm có tiềm năng tạo ra giá trị lớn cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, số bậc thuế cần đủ để phân hóa các nhóm thu nhập nhằm đảm bảo công bằng, nhưng không nên quá nhiều để tránh phức tạp trong tính toán và khai báo. Khoảng cách giữa các bậc thuế cần được thiết kế hợp lý, tránh tình trạng giãn bậc quá rộng khiến nhiều người có thu nhập khác nhau rơi vào cùng một mức thuế.

Tóm lại, việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và nghệ thuật đánh thuế để đảm bảo hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội. Nếu được xây dựng hợp lý, Luật Thuế Thu nhập cá nhân mới không chỉ giúp Nhà nước huy động nguồn thu một cách bền vững, mà còn góp phần tạo ra một môi trường lao động, đầu tư, và học tập lành mạnh, giúp nền kinh tế phát triển hiệu quả, cân bằng và có chiều sâu.

Xem thêm thông tin về kinh tế và tài chính trên VnExpress.

Đề xuất thay đổi cách thu thuế trên giao dịch bán chứng khoán từ 0,1% trên mọi giao dịch sang thu 20% trên lợi nhuận ròng thực nhận đang gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng đầu tư. Tuy nhiên, việc xem xét lại cách tính thuế này được coi là một bước tiến cần thiết cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cách tính thuế hiện hành có ưu điểm là đơn giản, dễ dàng trong việc thực hiện và quản lý. Tuy nhiên, nó cũng dẫn đến những nghịch lý, chẳng hạn như nhà đầu tư bán cắt lỗ vẫn phải nộp thuế. Điều này đi ngược lại nguyên tắc cơ bản của thuế thu nhập, vốn chỉ đánh thuế khi có lợi tức thực tế. Do đó, việc chuyển đổi sang đánh thuế trên lợi nhuận thực tế là một sự sửa chữa cần thiết, đảm bảo công bằng và phản ánh đúng bản chất của hoạt động đầu tư vốn đầy rủi ro.

Việc đánh thuế 20% trên lợi nhuận ròng thực nhận được cho là một giải pháp công bằng hơn, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ và các tổ chức đầu tư có thể thoải mái hơn trong việc ra quyết định đầu tư. Tuy nhiên, mức thuế suất này đang là một điểm nóng trong cuộc tranh luận. Mức thuế này có thể cao đối với một số nhà đầu tư, đặc biệt là những người có lợi nhuận thấp. Vì vậy, cần phải có một lộ trình áp dụng từ từ, hoặc một biểu thuế lũy tiến linh hoạt hơn, cùng với cuộc đối thoại sâu rộng và thực chất với các thành viên thị trường.

Một yếu tố quan trọng khác cần xem xét là tính cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới. Thị trường chứng khoán Việt Nam càng hấp dẫn với nhà đầu tư cá nhân, thì cũng càng hấp dẫn với nhà đầu tư nước ngoài, tăng sức cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới. Do đó, việc đặt ra mức thuế phù hợp sẽ giúp Việt Nam duy trì được lợi thế cạnh tranh và thu hút được nhiều nhà đầu tư hơn.

Để thực hiện chính sách này một cách hiệu quả, cơ quan chức năng cần tiếp tục lấy ý kiến từ cộng đồng đầu tư và các chuyên gia tài chính. Quá trình này cần đảm bảo sự công bằng, minh bạch và phù hợp với tình hình thực tế của thị trường chứng khoán Việt Nam. Với sự phối hợp và đồng thuận của các bên liên quan, việc đánh thuế trên lợi nhuận thực tế sẽ góp phần xây dựng một thị trường chứng khoán phát triển bền vững và hiệu quả.

Trước mắt, việc chú trọng vào giáo dục tài chính và hỗ trợ các nhà đầu tư hiểu rõ về các quy định mới sẽ là rất quan trọng. Qua đó, nhà đầu tư có thể điều chỉnh chiến lược đầu tư và kế hoạch tài chính của mình một cách hợp lý, đáp ứng các yêu cầu mới của cơ quan thuế.

Thị trường chứng khoán sẽ ngày càng phát triển nếu các chính sách hỗ trợ được ban hành hợp lý và mang tính khả thi.

Bộ Tài chính đề xuất áp dụng hai phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản. Mục đích của đề xuất này là đảm bảo công bằng và minh bạch trong việc tính thuế, đồng thời tăng cường quản lý thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản.

Theo dự thảo, phương pháp đầu tiên sẽ được áp dụng khi người bán có thể xác định rõ giá mua và các chi phí liên quan đến bất động sản chuyển nhượng. Trong trường hợp này, cơ quan thuế sẽ áp dụng thuế suất 20% trên phần thu nhập chịu thuế, được xác định bằng giá bán trừ đi giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan. Điều này cho phép người bán được trừ các chi phí đã bỏ ra để mua và phát triển bất động sản, từ đó giảm bớt gánh nặng thuế.

Phương pháp thứ hai sẽ được áp dụng khi không xác định được giá mua và các khoản chi phí liên quan. Lúc này, thuế TNCN sẽ được tính trực tiếp trên giá chuyển nhượng, dựa trên biểu thuế suất lũy tiến theo thời gian nắm giữ tài sản. Ví dụ, nếu bất động sản được chuyển nhượng sau thời gian nắm giữ dưới 2 năm, mức thuế suất đề xuất là 10%. Nếu thời gian nắm giữ từ 2 năm đến dưới 5 năm, mức thuế là 6%. Trường hợp nắm giữ từ 5 năm đến dưới 10 năm, mức thuế áp dụng là 4%. Điều này khuyến khích người nắm giữ bất động sản lâu dài được giảm thuế.

Đặc biệt, đối với các trường hợp bất động sản có nguồn gốc từ thừa kế, thời gian nắm giữ sẽ không được tính để áp dụng biểu thuế lũy tiến. Khi cá nhân nhận thừa kế và thực hiện chuyển nhượng tài sản, thuế TNCN vẫn được tính theo thuế suất 2%, tương tự quy định hiện hành. Điều này đảm bảo công bằng cho những trường hợp thừa kế bất động sản.

Thời gian nắm giữ được xác định kể từ thời điểm cá nhân có quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng đối với bất động sản cho đến lúc chuyển nhượng. Điểm mốc được tính từ thời điểm luật thuế mới có hiệu lực thi hành. Việc xác định thời gian nắm giữ rõ ràng giúp cơ quan thuế có thể dễ dàng xác định mức thuế suất phù hợp.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, việc áp dụng thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản dựa trên thu nhập thực tế phản ánh đúng bản chất kinh tế của giao dịch. Điều này cũng tương đương với cách đánh thuế thu nhập doanh nghiệp hiện nay. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả phương pháp này, cần có hệ thống dữ liệu đầy đủ về lịch sử giao dịch bất động sản nhằm xác định chính xác giá vốn, kèm theo các điều kiện về hóa đơn, chứng từ chứng minh chi phí được khấu trừ. Đồng thời, việc thực hiện phải đồng bộ với chính sách liên quan đến đất đai, nhà ở và dựa trên nền tảng công nghệ thông tin đủ mạnh trong việc quản lý đăng ký và chuyển nhượng bất động sản.

Đề xuất này mở ra một hướng đi mới trong việc quản lý và thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, cần xem xét và đồng bộ nhiều yếu tố, từ hệ thống dữ liệu đến chính sách liên quan. Chính phủ và các cơ quan chức năng sẽ cần có những điều chỉnh và chuẩn bị kỹ lưỡng để triển khai các phương pháp tính thuế mới một cách hiệu quả.