Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Một bộ phận dân cư ủng hộ việc thu phí, cho rằng đây là một giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, một số người lại phản đối, quan niệm rằng di tích là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể đem ra mua bán.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh, là một điển hình cụ thể. Nơi đây chỉ cách nhà tôi 5 cây số và thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh tại đây. Tuy nhiên, quá trình vận hành và quản lý khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp phải nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính. Chính vì thế, việc tìm kiếm giải pháp để duy trì hoạt động và bảo tồn di tích đang là một thách thức lớn.
Một tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận, bởi lẽ vấn đề này khá nhạy cảm và liên quan đến cảm xúc của công chúng.
Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu phí, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động liên quan đến bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Điều này sẽ giúp tạo dựng niềm tin từ công chúng và đảm bảo rằng tiền thu được thực sự được sử dụng đúng mục đích. Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cũng như cư dân địa phương. Việc áp dụng các chính sách ưu đãi này không chỉ thể hiện sự nhân văn mà còn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính đối với những người có hoàn cảnh khó khăn.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Việc cân bằng giữa bảo tồn và phát huy giá trị di tích với quyền tiếp cận của công chúng là một thách thức không nhỏ, nhưng với sự chung tay của cả cộng đồng và chính quyền, tin rằng chúng ta có thể tìm ra giải pháp phù hợp để phát triển bền vững các di tích lịch sử.